 |
Date of Birth |
1854 właśc. 1853-02-07 | |||||
| Place of Birth |
Siedlec | ||||||
| Date of Death | 1925-03-02 | ||||||
| Place of Death | Warszawa | ||||||
| Pseudonym and cryptonym | Andrzej Rumszyc; Topór | ||||||
| Familiar relationships | 1. voto - Grot-Bęczkowska; 2. voto - Korotyńska; ID: psb.12688.1 |
||||||
| VIAF ID | 187234530 | ||||||
| Public Domain: Tygodnik Illustrowany 1925, nr 24, s. 479-480 |
|||||||
Wanda Korotyńska was a story writer and publisher, whose years of activity fall on the Młoda Polska (Young Poland) literary period. She was born in 1854 in Siedlec, located in the Częstochowa district, in an impoverished landowning family. She was the daughter of Alfred August Uberschar-Ubersavy, and Amerlia Helena from the Szałas family.
The future writer received her education in secret, which could be interpreted as both a drawback and a benefit for creative works of the young writer. On one side, the lack of formal education could have been a barrier for her intellectual development and literary career. On the contrary, the circumstances of her education and independent learning might have led to the shaping of her unique literary voice and unconventional view on the world.
Wanda operated in an environment of the cultural Warsovian elite. The writer debuted in 1891 with a small volume of short stories entitled Z szarej przędzy (From The Grey Yarn), which was positively reviewed by Piotr Chmielowski, for one. Throughout the following 32 years, she regularly published her own works. Many of her works were printed in the popular magazines Bluszcz, Kurier Warszawski, Kurier Niedzielny and Tygodnik Mód i Powieści. Other works were released in substantial editions. However, it is worth noting that a part of her published works were signed under pseudonyms.
In total, she left behind 15 novels, many short stories and accounts, five theatrical pieces and tons of articles, mostly touching on womens’ issues.
The writings of Korotyńska uphold the popular short-story trend, as they contain entertaining qualities, as well as strong emotional experiences. These aspects can be found in the following works: Bez woli (Without a Will, 1896), Co będzie z naszego chłopca (What Will Come of Our Boy, 1897), Kędy droga (Which Way to The Road, 1898), W mieszczańskim gnieździe (In a Bourgeois Nest, 1899), 2 volumes, Marzycielka (The Dreamer, 1900), Anima vagans (The Wandering Soul, 1902), and the comedy: Na łaskę losu (On Fate’s Grace), which was performed in Radom and Warsaw in 1895, and Cudowne dzieci i Kolej żelazna (Wonderful Children and The Iron Tracks), which was performed in Warsaw and Łódź.
After marrying the landowner Tadeusz Grot-Bęczkowski, Korotyńska spent a great deal of time in the countryside where she performed observations which stimulated creativity and inspiration in her literary works. With Tadeusz, she had a son, Alfred, who was a theater critic and poet. Alfred published under the pseudonym of Tadeusz Kończyc. Wanda and Tadeusz also had two daughters: Janina and Kazimiera. After the death of her first husband, she got remarried to Władysław Korotyński, who was a publicist and historian.
Wanda Korotyńska died on March 2nd, 1925, in Warsaw. She was buried in the Powązki cemetery.
WORKS
Ad astra: powieść, „Wiek”, 1895, nr 170-217.
Anima vagans: powieść, „Bluszcz”, 1900, nr 27-52.
Anima vagans: powieść, Warszawa, Księgarnia Warszawskiej Spółki Wydawniczej, 1902.
Baśka, „Echo Pragi”, 1917, nr 17, s. 133 ; nr 18, s. 141.
Bez woli: powieść, „Bluszcz”, 1894, nr 14-23 ; nr 24 s. 186-187 ; nr 25-40 ; nr 41 s. 322-323 ; nr 42-52.
Bez woli: powieść, Warszawa, nakł. Księgarni Teodora Paprockiego i S-ki, 1896.
"Bo w świecie Ducha nie ma pożegnania", „Wędrowiec”, 1902, nr 17-24 (vel 26)
Circulus vitiosus, „Wędrowiec”, 1903, nr 6-11.
Co będzie z naszego chłopca, Warszawa, Centnerszwer, 1896.
Co będzie z naszego chłopca ?: powieść, „Prawda”, 1910, nr 1 ; 4 ; 6 (dodatek: Rodzina).
Człowiek jest sobą... [inc.] [In:] Jednodniówka ku czci Juliusza Słowackiego.- Kraków, 1904. - s. 101.
Dzieci cudowne: komedya w 4 aktach, [Rękopis] [ok. 1901].
Figle wojny, „Ekran i Scena”, 1923, nr 1/2, 3-7, 8/9-24/25.
Idylla starokawalerska, „Tygodnik Polski”, 1901, nr 29(42)-38(51).
Jak ja się dawno nie modliłam: (nowela), „Dziennik Chicagowski” 1902, nr 274.
Jak sen: nowela, „Bluszcz” 1902, nr 30-33.
Jaskółka, „Ilustrowany Przegląd Teatralny”, 1920, nr 35 ; 40-41.
Kartki z życia, „Tygodnik Polski”, 1903, nr 40(53), s. 627-628 ; nr 41(54), s. 643-644.
Kędy droga?: powieść współczesna, „Bluszcz”, 1896, nr 1-28, nr 29, s. 228-230 ; nr 30-34.
Kędy Droga, Warszawa, Dubowski, 1898.
Komedya w komedyi: krotochwila w 1 akcie, [Rękopis] [1896].
Komedya w komedyi: komedya w jednym akcie, Warszawa, 1907.
Maryśka, „Prawda”, 1893, nr 5-8.
Marzycielka: powieść współczesna, z przedm. T. Jeske-Choińskiego, Warszawa ,[s.n.], 1900.
Na cmentarzu, „Bluszcz” 1895, nr 9.
Nic nowego: nowela, „Bluszcz” 1891, nr 27-30.
Nowele, Warszawa, druk. "Tygodnika Polskiego", 1904.
Nowelle i obrazki, Warszawa, nakładem Michała Glücksberga, 1894.
Papa czyta... : obrazek, „Bluszcz”,1906, nr 24.
Pieszczocha rodziny: powieść, „Bluszcz”, 1917, nr 1-24 ; 26-40 ; 42-49 ; 51-52.
Pomyłka Ewuni: szkic powieściowy, „Bluszcz”, 1892, nr 44, 45, 46, 47.
Stella Ogarkówna, „Wędrowiec”, 1901, nr 20-42.
Trzy chwile, „Bluszcz”, 1895, nr 17-21.
W małym światku: humoreska, „Echo Pragi”,1916, nr 4-6, 9, 10.
W mieszczańskim gnieździe: powieść, T. 1., Warszawa, Gazeta Polska, 1899.
W mieszczańskim gnieździe: powieść, T. 2., Warszawa, Gazeta Polska, 1889.
W mieszczańskim gnieździe, „Dziennik Chicagowski”, 1909, nr 179-262.
W słoneczny dzień, „Dziennik Chicagowski”, 1904, nr 236.
W szponach: powieść, Warszawa; Kraków, G. Gebethner i Spółka, 1902.
W wagonie, „Kurier Niedzielny”, 1898, nr 20, 21.
Wróżba: nowela, „Bluszcz”, 1909, nr 14, s. 154-156; nr 15, s.163-164.
Z prądem fali: powieść, „Bluszcz”, 1903, nr 1-46.
Z szarej przędzy, „Kurier Codzienny”, 1893, nr 8-14.
Za jaką cenę... : nowela, „Ziarno” (Warszawa). - 1903, nr 23, s. 452-453 ; nr 24, s. 471-472.
Zakładka: obrazek, „Gazeta Narodowa” 1897, nr 84, 86, 87.
Ze wspomnień Marcina Piątka, [In:] Miłość górala: obrazek dramatyczny w 3-ch odsłonach, Warszawa, "Tygodnik Polski", 1904, s. 51-77.
Short literary forms
"***" Poezja i proza, [W]: Album kobiece. Warszawa, Gebethner i Wolff, 1903, s. 21.
Other works
Aktualna sprawa, „Bluszcz”, 1910, nr 1, s. 8.
Dla idei. [In:] Prawda: książka zbiorowa dla uczczenia dwudziestopięciolecia działalności Aleksandra Świętochowskiego 1870-1895, Lwów; Petersburg:, nakł. Księgarni H. Altenberga ; K. Grendyszyński, 1899, s. 157-163.
Gdzieś ty był w szkołach mój narodzie?, [In:] Na Polską Macierz Szkolną: "jednodniówka", Warszawa, 3 maja 1917, s. 4-5.
"O byt i zdrowie pracownic warszawskich…", „Bluszcz”, 1902, nr 15.
Przyczyny i skutki, „Bluszcz”, 1902, nr 12; nr 13?; nr 14; nr 20; nr 26; nr 29; nr 34.
Slöjd jako czynnik wychowawczy, „Bluszcz”, 1902, nr 9.
Towarzystwo ochrony kobiet, „Bluszcz”, 1902, nr 27.
W sprawie maluczkich, „Bluszcz”, 1902, nr 45.
Wychowanie podrzutków, „Kurier Codzienny”, 1893, nr 226.
Ziarenka gorczyczne, „Bluszcz”, 1902, nr 19.
BIBLIOGRAPHY
[Bęczkowska Wanda Grot (1853-1925)], [In:] Bibliografia literatury polskiej Nowy Korbut T. 13, Literatura Pozytywizmu i Młodej Polski: Hasła osobowe : A- F, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1973, s. 234-235.
Budrewicz T., Miejsce na romans łaskawe, "Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo", 2014, no. 4(7), s. 209-225.
Budrewicz T., Portret zbiorowy żon niedobrych w powieści drugiej połowy XIX wieku. [In:] Przemiany dyskursu emancypacyjnego kobiet, Seria II, Perspektywa polska, red. A. Janicka et.al., Białystok, Temida 2 2019, s. 49-64.
Bukowiński W., Polskie powieściopisarki, „Tygodnik Narodowy” (Lwów), 1901, nr 39-40.
Eremus K., Marzycielki i realistki w powieściach dla kobiet Wandy Grot-Bęczkowskiej, „Gazeta Kulturalna”, 2010,1(161), s. 8 - 9.
Kalinowska-Witek B., Wychowanie dzieci w wieku przedszkolnym w poglądach pedagogów i publicystów wybranych czasopism Królestwa Polskiego z II połowy XIX i początków XX wieku, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce”, 2019, vol. 14, nr 3(53), s. 15-26. DOI: https://doi.org/10.35765/eetp.2019.1453.01
Korotyńska J., Korotyńska Wanda (1854-1925), [In:] Polski słownik biograficzny T. 14., Kraków, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1969, s. 99.
Pochłódka A., Młodopolski romans popularny - kłopoty z teorią, ”Przestrzenie Teorii”, 2008, (9), s. 121–141.DOI: https://doi.org/10.14746/pt.2008.9.10
Samborska-Kukuć D., Wanda Grot-Bęczkowska (Korotyńska) – prolegomena biograficzne, [In:]Dziewiętnastowieczne pryncypia i marginalia literackie - studia, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2020, s. 247-256.
Słownik pseudonimów pisarzy polskich XV w. - 1970 r. T. 4, A-Ż : nazwiska., red. E. Jankowski. Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1996. s. 320.
Warpas-Świderska I., W szponach nałogu - hazardziści w wybranych powieściach Wandy Grot-Bęczkowskiej, [In:] Daję przecież cyrograf na duszę: mroczne sprawki w literaturze XIX i XX wieku, Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2016, s. 83-92.
Author biography: Barbara Bandzarewicz
 |
|
Public Domain: |
| WEBSITES |
