 |
Date of Birth |
1811-11-27 | |||
| Place of Birth | Zielątkowo | ||||
| Date of Death | 1887-10-06 | ||||
| Place of Death | Poznań | ||||
| Pseudonym and cryotonym | B. M. | ||||
| Familiar relationshps |
ID: dw.56238 | ||||
| VIAF ID | 102058407 | ||||
| Public Domain: Wikimedia |
Bibianna Moraczewska was born in 1811 in Zielątkowo, near Oborniki. She is mostly known as a political and social activist, patriot, and public life organizer; which she did alongside her brother Jędrzej Moraczewski. She is lesser known as a writer and author of a few works and moral-historical short stories, which were published in the columns of the Dziennik Domowy newspaper, specifically in the years 1840-1847. She was the daughter of landowners Tomasz, and Józefa of the Kierski family. After selling their estate in 1840 (or perhaps 1841), she lived for two years in Naramowice, not far from Poznan; and in Poznan with her brother, Jędrzej, from the year 1842. Their house was a center for patriotic and social life, as well as a center of literary and intellectual movements, as well as a place for emigrants. Moraczewska led a very social and nationalistic intensive career. She was in contact with emigration centers, distributed the newspaper and political writings, forwarded correspondences, distributed forbidden books and magazines, ran agency for articles to be accepted by newspapers in Poznan, took care of the wounded from the 1863 uprising, and worked with female enthusiasts; including Narcyza Żmichowska, who she remained in contact with for many years. She was also an outstanding organizer of great projects. Consequently, she accomplished her goals. She had a lot of energy, sense of equality, and liked rigor and discipline. Because of this, she was portrayed in the introductory image in the story Poganka (Pagan Girl) as Felicja, representing an individual who participated in emancipatory actions in all spheres; although, the image was a bit egotistical.
Moraczweska’s correspondence with Żmichowska lasted 32 years, with small breaks, from 1844 to 1876; which was discovered solely from their letters to each other. Joint beliefs, patriotic and social ideals, and intellectual passion joined them together. They belonged to the first generation of female Polish emancipators, consciously preferring a solo and independent life, and fulfilling civic duties alongside their male contemporaries. In the sphere of their public involvement, and without the use of feminist protests, they effectively realized their rights to intellectual development and love; traditionally and romantically speaking. However, their personal contact with each other was rather rare.
Moraczewska left countless articles in the newspaper in Poznan and in Warsaw, as well as a small collection of letters. Her diary, containing entries from 1836 to 1842, and from 1855 to 1863, was released in print as a book by her cousin in 1911. Earlier it was published in the newspaper Przegląd Wielkopolski.
Included in the list of her published novels and “popular works” is her novel Dwóch rodzonych braci (The Two Half Brothers), parts 1 and 2; Co się działo w Polsce od samego początku aż do pierwszego rozbioru kraju (What Happened in Poland from The Very Beginning up until The First Partition of The Country); Co się stało w Polsce od pierwszego jej rozbioru, aż do końca wojen za cesarza Napoleona (What Happened in Poland from The First Partition up until The End of The Napoleonic Wars); Taka była wola Boża (This Was God’s Will); Dwa pogrzeby (Two Funerals); Kilka wypadków z młodości generała Madalińskiego (A Few Accounts from The Young Years of General Madaliński); Ojciec Cyryl profesorem, Stanisław Strawiński (Father Cyryl The Professor, Stanisław Strawiński); Konfederat Barski (Bar Confederation); Dwa obrazki z życia tułacza (Two Images from The Life of A Wanderer); Chwila widzenia (A Moment of Seeing). All of these works, signed under the initials B.F., are not highly artistic works. They are written in a straightforward language that is understandable, and in a style that eases their popularization. In addition, their themes are simple and are not very attractive. They tell a sad and difficult love story of various people, presenting historical accounts of nations, inhabitants of small manors, the countryside, and monasteries.
Bibianna Moraczewska’s literary works about nationalism and religion, with an inserted love storyline, belong to her more popular texts addressed to all those interested in women’s issues and fates of the homeland. Their fictional layouts were compositionally uncomplicated, and did not require careful interpretation that unveiled a hidden sense. The author knew her truth and wanted to share and convey it to the reader. She portrayed national heroes and strong, independent and resourceful women. The constitutive components of her texts were a precise determination of the common hero, common environments, and action in the form of realia, which was accessible to the reader and, in time, the reader’s contemporaries. Her poetics and straightforward way of telling a story about simple artistic craftsmanship were set up to appease the fundamental needs of readers, draw their attention to a proper and worthy life, teach and convey simplicity, and appease social and psychological needs. These are works of an educational nature which ensure comprehension and easy communication with the reader. Moraczewska’s writings do not subject themselves to esthetic and educated criteria in high literature. She died on October, 6th, 1887 in Poznan, and was buried in Cmentarz Zasłużonych Wielkopolan (Cemetery of Distinguished People of Greater Poland).
WORKS
Dziennik Bibianny Moraczewskiej, wyd. z oryginału przez wnuczkę Dobrzyńską-Rybicką, Poznań, Fr. Chocieszyński, 1911.
Co się działo w Polsce od samego początku aż do pierwszego rozbioru kraju, Poznań, N. Kamieński, 1852.
Co się stało w Polsce od pierwszego jéj rozbioru, aż do końca wojen za cesarza Napoleona, Poznań, N. Kamieński, 1850.
Dwóch rodzonych braci : powieść. Cz. 1, Poznań, N. Kamieński, 1859.
Dwóch rodzonych braci : powieść. Cz. 2, Poznań, K. Kamieński i Spółka, 1859.
Kilka słów o obecnym położeniu kobiet i Towarzystwie Pomocy Naukowej dla Dziewcząt Polskich w Poznaniu, „Dziennik Mód”, 1873, nr 10.
O wpływie kobiet na utwory i losy Byrona, „Ruch Literacki”, 1878, nr 1-20.
Pierwsza emancypacja w Rosji, „Wieniec”, 1862, nr 22, s. 1-4.
Pięć powieści, Poznań, N. Kamieński i Spółka, 1844.
Ryszard Berwiński - poeta wielkopolanin, „Wieniec”, 1862, nr 10, s. 2-4.
Towarzystwo Pomocy Naukowej dla Dziewcząt w X. Poznańskim, „Ognisko Domowe” , 1876, nr 27.
BIBLIOGRAPHY
Albrecht-Szymanowska W., Morczewska Bibianna 1811-1887, [W:] Dawni pisarze polscy : od początków piśmiennictwa do Młodej Polski : przewodnik biograficzny i bibliograficzny, T. 3, Mia-R, red. R. Loth, Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2003, s. 73-74.
Albrecht-Szymanowska W., Bibianna Moraczewska, [W:] Wielkopolski słownik biograficzny, Wyd. 2, Warszawa, Poznań, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983.
Baszko A., Działalność Bibianny Moraczewskiej w ruchu konspiracyjno-narodowym na terenie Wielkiego Księstwa Poznańskiego, „Poznański Rocznik Archiwalno-Historyczny” 2003/2004, 10/11, s. 111-135.
Borkowska G., Alienated women : a study on Polish women's fiction, 1845-1918, Budapest, Central European University Press, 2001.
Borkowska G., Czermińska M., Phillips U., Pisarki polskie od średniowiecza do współczesności: przewodnik, Gdańsk, Słowo Obraz Terytoria, 2000.
Caban W., Kobiety i powstanie styczniowe, [W:] Kobiety i świat polityki. Polska na tle porównawczym w XIX i w początkach XX wieku, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa, Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego, "DiG" 1994.
Data J., Z dziejów wielkopolskiej prozy tendencyjnej : "Dwaj rodzeni bracia" Bibianny Moraczewskiej, Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Gdańskiego 1976, nr 5. S. 44-51.
Gawalewicz M. Nasze autorki, „Tygodnik Powszechny”, 1884, nr 20-21.
Hahn W., Bibianna Moraczewska, „Dziennik Poznański”, 1921, nr 101.
Hahn W., Bibianna Moraczewska w świetle swego dziennika, „Gazeta Lwowska”, 1921, nr 113-114.
Hoszowska M., Dziewiętnastowieczne polskie podręczniki historii a narracje o kobietach, [W:] Kobieta w Galicji : nowoczesność i tradycja, Rzeszów, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016, s. 455-471.
Kirschke P., Kobiety na pomniki : subiektywny przewodnik śladami kobiet po Wielkopolsce, Poznań,Wydawnictwo Miejskie Posnania, [2022].
Kirschke P., Wielkopolanki niepokorne - rzecz o silnych kobietach, „Głos Wielkopolski”, 2020, nr 55, s. 12-14.
Lajborek A., Rezler M., Znane Wielkopolanki, Poznań, Wydawnictwo Halszka, 2004.
Nowicka E., Bibianna Moraczewska : portret (niepełny) poznańskiej konspiratorki, "Kronika Miasta Poznania", 2008, nr 1, s. 231-239.
Krzywobłocka B., Wielkopolskie damy, Poznań, Krajowa Agencja Wydawnicza, 1986.
Moraczewska Bibianna (1811-1897), [W:] Bibliografia literatury polskiej Nowy Korbut T. 8, Romantyzm: hasła osobowe K-O, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1973, s. 711-722.
Münnich A., Bibianna Moraczewska, „Dziennik Poznański”, 1934, nr 274.
Nietyksza M., Tradycyjne i nowe formy aktywności publicznej kobiet w warunkach zaborów, [W:] Kobiety i świat polityki. Polska na tle porównawczym w XIX i w początkach XX wieku, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa, Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego, "DiG" 1994.
Pekaniec A., Czy w tej autobiografii jest kobieta? : kobieca literatura dokumentu osobistego od początku XIX wieku do wybuchu II wojny światowej, Kraków, Księgarnia Akademicka, 2013.
Pigoń S., "Z podróży po burzy", Wrocław, [s.n.], 1951.
Rudnicka J., Z papierów Bibianny Moraczewskiej, „Pamiętnik Literacki”, 1961, nr 3-4, s. 187-197.
Ś. p. Bibianna Moraczewska, „Wielkopolanin”, 1887, nr 230.
Ś. p. Bibianna Moraczewska, „Biesiada Literacka”, 1887, nr 43, s. 282.
Walęciuk-Dejneka B., Portret Bibianny Moraczewskiej - literatki nieznanej = Bibianna Moraczewska's portrait - an unknown writer, „"Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych”, 2018, [nr] 2, s. 65-78.
Woźniakiewicz-Dziadosz M., Dzieje przyjaźni entuzjastek w świetle listów Narcyzy Żmichowskiej, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio FF, Philologiae”, 2002/2003, Vol. 20/21, s. 375-386.
Woźniczka-Paruzel B., "Dzieje ojczyste dla ludu" doby romantyzmu, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1990.
Wyder G., „Komitet Niewiast Wielkopolskich – kobiecy sanitariat w walce o niepodległość Polski w powstaniu styczniowym”, [W:] Postawy i aktywność kobiet w czasie powstania styczniowego 1863–1864 (na tle polskich konspiracji i działalności powstańczej doby zaborowej), red. T. Kulak, J. Dufrat, M. Piotrowska‑Marchewa, Wrocław, Chromcon, 2013, s. 87–107.
Wyder G., Wielkopolskie „entuzjastki” – Bibianna Moraczewska i Emilia Sczaniecka. Życie złożone w służbie Ojczyzny – świadomy wybór czy zrządzenie losu? „Studia Historica Gedanensia”, 2023, T. 14, s. 196-204. DOI: 10.4467/23916001HG.23.012.18813
Zieliński A., Moraczewska Bibianna (1811-1887), [W:] Polski słownik biograficzny, T. 21, Kraków, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 976, s. 676-677.
Author biography: Beata Walęciuk-Dejneka
