 |
Data urodzenia | 1841-11-10 | |||
| Miejsce urodzenia | Warszawa | ||||
| Data śmierci | 1911-01-19 | ||||
| Miejsce śmierci | Piotrowice | ||||
| Powiązania | Córka - Faustyna Morzycka | ||||
| VIAF ID | 68150868152122070829 | ||||
| Warianty nazwisk | Morzycka | ||||
| Domena Publiczna: http://www.sejm-wielki.pl/b/psb.19030.3 |
Matka Faustyny Morzyckiej, autorka niezwykle cennego dokumentu autobiograficznego, który w wersji oryginalnej (jako manuskrypt) znajduje się w Muzeum Stefana Żeromskiego w Nałęczowie.
Urodziła się w Warszawie, 10 listopada 1841 roku, jak sama pisze w swoich pamiętnikach: „na rogu Mazowieckiej i Świętokrzyskiej w kamienicy, która zdaje mi się, była własnością doktora Malon”. Ojciec Marii był inżynierem dróg i komunikacji, edukację odbył w Petersburgu, w Korpusie Kadetów, wykształcony, lubił poezję, pisał wiersze, lubił muzykę, matka zaś, z domu Lasocka „słynęła z piękności, dobroci (…), wychowywana przez babkę, staruszkę z czasów stanisławowskich”. Maria pochodziła z rodziny dość zamożnej, w której ceniło się wykształcenie, przywiązywało wagę do edukacji, dbało o rozwój duchowy i intelektualny dzieci, a o sprawy materialne zabiegało na tyle, na ile były one potrzebne do codziennego funkcjonowania rodziny i prowadzenia gospodarstwa. Od najmłodszych lat uczyła się gry na fortepianie, lubiła opowiadać bajki i czytać ambitne książki, takie jak Żyd wieczny tułacz, Konrad Wallenrod, Tajemnice Paryża. W domu uważano ją za ulubienicę ojca, dlatego często proszono o pomoc i ratunek w sytuacjach trudnych i skomplikowanych. Około 1848 roku rodzina przeprowadziła się do Międzyrzeca. W 1852 roku Maria trafiła na pensję do Warszawy. W 1857 roku, mając lat 16 wyszła za mąż za Juliana Morzyckiego, jak sama pisze: „mój narzeczony miał pod czterdziestkę”, a „wesele było starodawne, staroświeckie, z kapelą, setką krewnych i przyjaciół, którzy nigdy ani iskry przyjacielskich uczuć do naszego domu nie żywili”. Morzyccy mieli kilkoro dzieci: Rozalię Marię Paulinę, Julię Marię Paulinę, Marię Paulinę Katarzynę, Paulinę, Faustynę, Wacławę i Jana. W roku 1863 za udział w powstaniu, mąż został uznany za „politycznego przestępcę”, osądzony na 20 lat ciężkich robót i wysłany 2 września na Syberię. Maria towarzyszyła mu w drodze na katorgę, również w Usolu, gdzie zostali osadzeni. Powracając z Syberii do kraju, zdecydowała, że opuści męża, a 14 lat spędzonych razem uważała za męczarnię. W Petersburgu, dokąd udała się, by wyjednać carskie ułaskawienie dla męża, poznała adwokata Marcina Wrońskiego. To dla niego porzuciła rodzinę (męża i dzieci), także z nim miała syna i córkę. Rozwodu jednak nie dostała. Jako protestantka ponoć została pochowana na cmentarzu w Lublinie.
TWÓRCZOŚĆ
Obuchowska-Morzycka M., Pamiętniki, [W:] Klijanienko-Pieńkowski J., Pan Pieńkowski ? Da, oni zili zdieś… Wołyń, Syberia, Nałęczów, losy ziemiaństwa na podstawie dokumentów rodzinnych, Stalowa Wola, Wydawnictwo Sztafeta, 2012, s. 86–422.
BIBLIOGRAFIA
Caban W., Michalska-Bracha L., Marii Morzyckiej-Obuchowskiej podróż do syberyjskiej Arkadii, [W:] Podróże na przestrzeni dziejów, red. B. Wojciechowska, Kielce, Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, 2015, s. 71-87.
Cedro W., Droga na Syberię polskich kobiet na przykładzie Ewy Felińskiej, Marii Morzyckiej i Jadwigi Prendowskiej, "Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku", T. 17 (2017), s. 145-154. DOI: 10.18778/2080-8313.17.10
Cedro W., Droga na zesłanie polskich kobiet razem z dziećmi po Powstaniu Styczniowym.Droga na zesłanie polskich kobiet razem z dziećmi po Powstaniu Styczniowym. [W:] Studia z historii gospodarczej, kulturowej i społecznej, red. P. Budzyński, M. Dawczyk, i in., Łódź „Vade Nobiscum”, 2019, t. 21, s.51-62.
Cedro W., Opis drogi na zesłanie Jadwigi Prendowskiej i Marii Morzyckiej-Obuchowskiej, [W:] Język jako świadectwo kultury: język, kultura, społeczeństwo, Kielce, Instytut Filologii Polskiej Uniwesytetu Jana Kochanowskiego, 2017, s. 51-59.
Klijanienko-Pieńkowski J., Pan Pieńkowski ? Da, oni zili zdieś… Wołyń, Syberia, Nałęczów, losy ziemiaństwa na podstawie dokumentów rodzinnych, Stalowa Wola, Wydawnictwo Sztafeta, 2012.
Michalska-Bracha L., “Polish Women in Exile to Siberia in the 19th Century – Autobiographical Reflection in Women’s Narratives”. "Respectus Philologicus", 2018, vol. 34, no. 39, pp. 97-106, DOI: 10.15388/RESPECTUS.2018.34.39.08
Walęciuk-Dejneka B., Samodzielna, odważna, nowoczesna : historia Marii Morzyckiej-Obuchowskiej w świetle wybranych fragmentów jej "Pamiętników", "Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych", 2017, [nr] 2, s. 9-22.
Autorka biogramu: Beata Walęciuk-Dejneka
Marii Obuchowskiej-Morzyckiej podróż do syberyjskiej Arkadii
