Kropiwnicka Eleonora

	Data urodzenia				1881-00-00; 1878-01-17 *
	Miejsce urodzenia
	Data śmierci				1944-00-00; 1949-04-04 *
	Miejsce śmierci				Kraków
	Pseudonimy i kryptonimy				Bezimienny; Ela Oleska; J. Wrzos; St. J. Wrzos.
	Powiązania				z Kalinowskich
	VIAF ID				164411832
Domena publiczna: Exlibris - Bucherei von Eleonore Kalinowski. Autor: Helsa Stroh.  Biblioteka Narodowa
* Data urodzin i śmierci z inskrypcji nagrobnej.

Pisarka, poetka, autorka powiastek i artykułów dla dzieci. Zupełnie nieobecna w dyskursie literaturoznawczym, nie ma nawet biografii. Trudno jest podać daty jej życia. W materiałach źródłowych wskazuje się na lata 1881-1944 (bez dat dziennych i miesięcznych), zaś na inskrypcji nagrobnej w Krakowie, na Cmentarzu Rakowickim (22 mogiła, 37 kwatera) widnieją następujące dane: 17.01.1878 – 4.04.1949. Znaczną część życia spędziła w Krakowie, gdzie zmarła i została pochowana. Nie wiemy jeszcze, gdzie się urodziła. Jej biografia dopiero powstaje, odszukujemy i odzyskujemy informacje z rozproszonych, trudnodostępnych materiałów archiwalnych.

Kropiwnicka, z domu Kalinowska, tworzyła pod pseudonimami: Ela Oleska, Bezimienny, J. Wrzos. Pochodziła z rodziny inteligenckiej. Ukończyła seminarium nauczycielskie, uczyła wiej­skie dzieci, później z powodu choroby gardła opuściła szkołę nie uzyskawszy nawet prawa do skromnej emerytury.
Uznawana jest przede wszystkim za pisarkę katolicką, tworzącą na „chwałę Bożą”, ku „pokrzepieniu serc”. Pisała baśnie, wiersze, nowele, utwory sceniczne, powieści oraz artykuły do rozmaitych pism, szczególnie dużo do Dzwoneczka, redagowanego przez nią pisma katolickiego dla młodzieży, dodatku do Dzwonu Niedzielnego, przedwojennego tygodnika archidiecezji krakowskiej. Język, którym się posługiwała, był czysty, prosty, zrozumiały i wytworny.

We wspomnieniach przedstawia się ją jako skromną, nie narzucającą się innym osobę, piszącą w ukryciu, w zaciszu domowym. Z natury była małomówna. „Nie była wylewna i nie lubiła się wywnętrzać, więc też o jej najgłębszych przeżyciach, zamierzeniach i pragnieniach nawet naj­bliżsi niewiele wiedzieli. Czyny jej jed­nak były głośniejsze od słów” – pisze ks. Antoni Cząstka w Rycerzu Niepokalanej z 1950 roku. Prawie codziennie uczestniczyła we mszy św. Cierpiała na uciążliwe bóle głowy, jednak nie poddawała się i wytrwale pracowała. Jej dewizą, drugą naturą stała się chrześcijańska zasada: „cierpieć w milczeniu i milczeć w cierpieniu". Pomagała innym, nigdy nie narzekała. W czasie II wojny światowej, po utracie pracy w redakcji, utrzymywała się z korepetycji, z których pieniądze ledwo wystarczały na jedzenie. Była zwolenniczką trzeźwości, czyli przeciwniczką spożywania alkoholu, palenia tytoniu, walczyła z nałogami słowem, wygłaszała odczyty w Uniwersytecie i na rozmaitych kursach, pisała na temat przemowy i publikowała w czasopiśmie Trzeźwość.
Zmarła na skutek krwotoku i z nim związanego paraliżu.
Pozostawiła po sobie utwory rozproszone, drukowane w różnych czasopismach, niektóre w maszynopisie, jeszcze inne wydane raz i nigdy nie wznawiane.

TWÓRCZOŚĆ

Bolko Janczar: obrazek z czasów króla Jana III, [okł. i il. H. Głowińskiej], Warszawa, skł. gł. "Dom Książki Polskiej", [1929].
„Budzenie Świętej”, „Głos Narodu”, 1933, nr 61, s. 2.
Cud w wieczerniku, „Kuryer Literacko-Naukowy”, 1929, nr 20, s. 9.
Dwa promienie. W rocznicę Powstania Styczniowego, „Dzwon Niedzielny”, 1934, nr 4, s. 52-53.
Do Warszawy na wielbłądzie: powiastka wojenna, Warszawa : M. Arct, [1918].
Droga ofiary. Na dzień św. Jadwigi, „Młoda Polka”, 1932, nr 10, s. 163-165.
Egoizm nałogu, a estetyka życia. Odczyt wygłoszony na Kursie Alkohologji w Krakowie w kwietniu 1931, „Trzeźwość”, 1931, nr 6-9, s. 169-175.
Egoizm nałogu a estetyka życia: (odczyt wygłoszony 10 kwietnia 1935 w Krakowie... na Uniwersytecie Jagiellońskim w cyklu wykładów publicznych
dla inteligencji pod hasłem "U źródeł zła"), Warszawa, Dom Książki Polskiej, Kraków, Pol. Tow. "Trzeźwość", 1935.
Florjan Godawa. Obrazek z życia Królowej Jadwigi, „Dzwoneczek”, 1934, nr 9, s. 33-34.
Głos swojej ziemi, „Młoda Polka”, 1933, nr 7, s. 114-117.
„Głupi” i ”Mądry”, „Trzeźwość”, 1929, nr 10, s. 274-277.
„Głupi” i ”Mądry”, „Goniec Nadwiślański: Głos Pomorski”, 1930, Nr 32, s. 5.
Gromnice, „Kuryer Literacko-Naukowy”, 1929, nr 5, s. 2.
Grzech miłości?: powieść dzisiejsza, Kijów, L. Idzikowski, 1912.
Grzech miłości?: (Pieśń uwodziciela): powieść, Wyd. nowe, Gdańsk, "Lotos", 1922.
Gwiazda Trzech Króli, „Młoda Polka”, 1933, nr 1, s. 3-6.
Hejnałowe echo. Tryptyk, „Kuryer Literacko-Naukowy”, 1928, nr 53, s. 2.
Hejnałowe echo: Tryptyk, „Powściągliwość i Praca”, 1929, z.12, s. 182-185.
Hołd Jadwidze: pamiątka Zjazdu Młodzieży do Krakowa i uroczystości na Wawelu 20 maja 1934 r. pod protektoratem J. E. Księcia Metropolity Adama Stefana Sapiehy,
Kraków, Komitet Zjazdu Młodzieży do grobu Królowej Jadwigi, [1934].
Jabłuszko Jezusa, „Głos Narodu”, 1931, nr 288, s. 4.
Jak powstało pierwsze państwo?, „Młoda Polka”, 1932, nr 10, s. 171.
Jak się Tośka uczy swej roli, „Młoda Polka”, 1933, nr 5, s. 18-20.
Jak sobie "baby gwarzyły... Niby humoreska o "babkach', "mazurkach', "baumkuchach”, szynce wielkanocnej i innych smakołykach święconego,
„Młoda Polka”, 1933, nr 4, s.53-55.
Jasna Pani. Obrazek sceniczny, „Dzwoneczek”, 1935, nr 1, s. 3-4; nr 2, s. 6-8; nr 3, s. 11; nr 4, s. 15-16; nr 5, s. 19.
Już idę ... Obrazy sceniczne z życia Brata Alberta, Kraków, [s.n.],1933.
Już idę... : pięć obrazów z życia bohatera miłości, Kraków, Księgarnia Krakowska, [1938].
Ku uwadze Kielczanek, „Gazeta Kielecka”, 1932, nr 27, s. 3.
Legenda, „Młodzież Abstynencka”, (1930), Nr 1.
Legenda, „Trzeźwość”, 1930, nr 1-3, s. 24-26.
Majowa noc na Skałce. Legenda św. Stanisława, „Kuryer Literacko-Naukowy”, 1929, nr 18, s. 3.
Mały tercjarz : obrazek z dzieciństwa brata Alberta, Kraków : Księg. Krakowska, [1938].
Misterium wielkopostne, „Kuryer Literacko-Naukowy”, 1930, nr 16, s. 9.
Na dróżkach Kalwarji. (Z legend wielkopostnych), „Kuryer Literacko-Naukowy”, 1931, nr 13, s. 9.
Na Wawelu, „Dzwoneczek”, 1934, nr 20, s. 82.
Narzeczeństwo Marysi, „Młoda Polka”, 1934, nr 4, s. 52-53.
O człowieku, który chciał zatrzymać słońce: trzy akty opowieści, [Rękopis] [ok. 1925].
O świcie, „Dzwon Niedzielny”, 1931, nr 12, s. 182.
Odwiedziny. Obrazek z życia Jadwigi Jagiellonowej, „Młoda Polka”, 1934, nr 7, s.126.
Perła weselna : obraz sceniczny w jednym akcie ze śpiewami i tańcami, Kraków, Księg. Krakowska, [1936].
Pieśń uwodziciela : powieść, Warszawa, St. Sadowski, 1910.
Pod błękitnym sztandarem : legenda, Kraków, Towarzystwo "Trzeźwość", 1931.
Pod błękitnym sztandarem, „Nasza Praca”, 1937, nr 5, s. 141-143.
Polska szopka nad Uralem. (Z wspomnień wojennych z 1915 r.), „Kuryer Literacko-Naukowy”, 1932, nr 52, s. 9-10.
Sen, „Młoda Polka”, 1933, nr 9, s.149-151.
Sługa Boży. Obrazy z życia Adama Chmielowskiego, który się stał Bratem Albertem, Teatr Miejski we Lwowie. [Maszynopis] [ok. 1938].
Strażnik hejnału : powieść o niezwykłych przygodach Zbyszka Orlińskiego w walce o skarb, Kraków, Księg. Krakowska, 1938.
Strzęp życia (Pogadanka dla kobiet wygłoszona przez radjo w Krakowie w czasie tygodnia propagandy trzeźwości), „Trzeźwość”, 1934, nr 7-8, s. 133-134.
Trzej królowie. Legenda, „Dzwoneczek”, 1934, nr 2, s. 5-7.
U stóp Wieży Marjackiej. Legenda kościółka św. Wojciecha w Krakowie, „Kuryer Literacko-Naukowy”, 1930, nr 17. s. 14.
W czas siejby wiosennej, „Dzwoneczek”, 1934, nr 15, s. 61.
W dniach trwogi. Obrazek sierpniowy z r. 1920, „Młoda Polka”, 1933, nr 8, s. 130-133.
W godzinach męki : spowiedź duszy kobiety: powieść, Kijów, [s.n.], 1914.
W noc szczęścia.„Wianki”, „Kuryer Literacko-Naukowy”, 1930, nr 26, s. 3.
W sidłach szatana: widowisko sceniczne w 4 obrazach: odegrane po raz pierwszy dn. 11 października 1931 r. w Krakowie, Kraków, Gebethner i Wolff, 1933.
W waszych rękach, „Dzwon Niedzielny”, 1934, nr 6, s. 87.
Wańdzia na wojnie bałkańskiej: dzienniczek polskiej dzieweczki, z rys. P. Ostrowskiego, Warszawa, M. Arct, 1914].
Wawelska Pani : misterjum ku czci królowej Jadwigi: po raz pierwszy wykonane w sali Domu Katolickiego w Krakowie, dn. 5-go marca 1933 r., Kraków, Gebethner i Wolff, 1933.
Weteran, „Kuryer Literacko-Naukowy", 1930, nr 4, s. 2-3.
Wilija Anielki, „Młoda Polka”, 1933, nr 12, s. 195-197.
Witaj…, „Młoda Polka”, 1934, nr 1, s. 3.
Wróg, „Dzwon Niedzielny”, 1933, nr 44, s. 715.
Wróg, „Posłaniec Niedzielny dla Archidiecezji Wrocławskiej”, 1933, nr 53, s. 8.
Wstęga Królowej: baśń sceniczna w 3-ech odsłonach, Poznań, Zjedn. Młodz. Polskiej, 1933.
Wszystko wolno-dawaj wódki: obraz sceniczny w 3 odsłonach, Kraków, Tow. "Trzeźwość", 1934.
Wśród szumu powodzi, „Młody Las”, 1938, [z.] 5, s. 76-77.
Wyzwoliny, „Scena Oświatowa”, 1935, nr 1, s. 4-8.
Z ciemnoty ku światłu, „Młoda Polka”, 1934, nr 12, s. 204-205.
Za Krzyżem, „Dzwoneczek”, 1934, nr 24, s. 98-99; nr 25, s. 103; nr 26, s. 107; nr 27, s. 111; nr 28, s. 114-115; nr 29, s. 120; nr 30, s. 122-123; nr 31, s. 126-128; nr 33, s. 136; nr 35, s. 143; nr 38, s. 155-156; nr 41, s. 166-167; nr 43, s. 176; nr 45, s. 183-184; nr 47, s. 191-192; nr 49, s. 199-200; nr 50, s. 202. 
Złociste kogutki i różowe stokrótki: zabawa w skautów, Warszawa, M. Arct, [1914].
Złociste kogutki i różowe stokrótki: zabawa w skautów, Warszawa, M. Arct, 1920.
Złociste kogutki i różowe stokrotki zabawa w harcerzy, [il. J. Przeradzka], Warszawa, skł. gł. Dom Książki Polskiej, [1928].

Teksty piosenek

[Inc.:] Dziś będziesz moją. Gdy on zatańczy ze mną. Nikodem. Strzeż się mojej miłości. Żebyś ty wiedziała. Bianka. Ty mój śnie! Weź mnie. Całuję rączki. Duszę rwie tęsknota [...]. Współtwórca: Faraszkiewicz, B. Słowa.; Hemar, Marian (1901-1972). Słowa.; Jellin, Aleksander (1904-ok. 1994). Słowa.; Kropiwnicka, Eleonora (1881-1944). Słowa.; Starski, Ludwik (1903-1984). Słowa.; Szmaragd, Ludwik (1913-1977). Słowa.; Włast, Andrzej (1895-ok. 1943). [S.l.], [s.n.] [193-].

Redakcja czasopism

Dzwoneczek: bezpłatny dodatek tygodniowy do Dzwonu Niedzielnego, red. E. Estreicherowa, Kraków, [s.n.], R.1, nr 1 (1929) - nr 33 (1939).
[Od 1935 red. Ela Oleska].

BIBLIOGRAFIA

Bezimiennego Pieśń uwodziciela [Inc.] - [recenzja]. „Kronika Powszechna”, 1910, nr 3, s. 14.
Bezimienny. „Pieśń uwodziciela - [recenzja], „Gazeta Lwowska”, 1910, nr 256, s. 5.
Cki. [Czarnecki, Józef Stefan], Ela Oleska: Wawelska Pani : misterjum ku czci królowej Jadwigi - [recenzja], „Rodzina Polska”, 1933, nr 12, s. 378.
Cząstka A. ks., Ela Oleska-Kropiwnicka, „Rycerz Niepokalanej”, 1950, nr 4(272), s. 108-110.
Dąbrowska M., Wandzia na wojnie bałkańskiej: dzienniczek polskiej dzieweczki - [recenzja] „Tygodnik Polski”, 1913, nr 51, s. 810-812.
Drogoszewski A., Bezimienny, Pieśń uwodziciela : powieść - [recenzja], „Książka”, 1912, nr 5, s. 224.
E., St. J. Wrzos „Grzech miłości?” – [recenzja], „Tygodnik Polski”, 1912, nr 15, s. 239.
Kościewicz K., Lista sztuk wycofanych: Lista sztuk niezaleconych do wystawienia, „Pamiętnik Teatralny”, 2018, 67(1/2), s. 163–203. [LISTA SZTUK WYCOFANYCH. TAJNE [poz.] 437. Oleska Ela , Wszystko wolno, dawaj wódki, [poz.] 438. Oleska Ela, Wstęga królowej, s. 188.]. DOI: 10.36744/pt.614
Kościewicz K., Preparowanie dziedzictwa : pisma Kraszewskiego, Sienkiewicza, Żeromskiego i innych autorów pod cenzorskim nadzorem (1945-1955), Białystok, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2019, s. 310. http://hdl.handle.net/11320/11761
Kronika życia literackiego za rok 1949, oprac. M. Brykalska, Warszawa, Instytut Badań Literackich PAN, 1965. (maszynopis).
Sadlik M., "Konfesje samotnych": w kręgu prozy spowiedniczej 1884-1914, Kraków, Universitas, 2004.
Savitri. [Zahorska, Anna], Bezimienny: Pieśń Uwodziciela - [recenzja], „Prawda”, 1911, nr 17, s. 12.
Słownik pseudonimów pisarzy polskich XV w. - 1970 r., T. 4, A-Ż., red. E. Jankowski. Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1996, s. 346.
Wandzia na wojnie bałkańskiej : dzienniczek polskiej dzieweczki - [recenzja], „Poradnik dla Czytających”, 1913, nr 10, s. 20.
Wykaz nr 3 (książek dla dzieci), [poz.] 400. Oleska E. Do Warszawy na wielbłądzie, M. Arct, Warszawa br. [W:] Cenzura PRL : wykaz książek podlegających niezwłocznemu wycofaniu : 1 X 1951 r. : tylko do użytku służbowego : No 00305, posł. Zbigniew Żmigrodzki. Wrocław, “Nortom,” 2002, s. 71.
Wykaz nr 3 (książek dla dzieci), [poz.] 401. Oleska E. Złociste kogutki i różowe stokrotki, M. Arct, Warszawa 1924. [W:] Cenzura PRL : wykaz książek podlegających niezwłocznemu wycofaniu : 1 X 1951 r. : tylko do użytku służbowego : No 00305, posł. Zbigniew Żmigrodzki. Wrocław, “Nortom,” 2002, s. 71.
Zdziarski S., Grzech miłości - [recenzja], „Słowo Polskie”, 1912, nr 331, s. 8.
Zgon katolickiej pisarki i działaczki społecznej, „Ład Boży”, 1949, nr 19. s. 7.

Autorka biogramu: Beata Walęciuk-Dejneka

Grób Eleonory Kropiwnickiej na Cmentarzu Rakowickim	Zdjęcia: Dawid Czerwik