Data urodzenia				1881-00-00
	Miejsce urodzenia				Oknica
	Data śmierci				1944-08-03
	Miejsce śmierci				Warszawa
	Pseudonimy i kryptonimy				A.W.; aw ; aw.; ER; Ge; Ge...; GE; GE...; Li; Malibran; RE; RE.; Zygmunt Przerębski
	Powiążania				1 voto - Rybakiewicz; 2 voto - Kropatsch; 3 voto - Parandowska
	VIAF ID				6451151778229318130009
Domena Publiczna Z: „Świat Kobiecy” 1929, nr 16, s. 354-355.

Pisarka, publicystka, propagatorka polskiej kultury, działaczka społeczna, autorka wielu artykułów o kobiecie, kulturze, edukacji, dla której ważna była rola kobiety w społeczeństwie. Urodziła się w małym, przygranicznym miasteczku ‒ Oknicy, położonym w guberni podolskiej, w 1881 r. Była jednym z sześciorga dzieci. Rodzicami pisarki byli Ludomir Ludwik Wyleżyński (1846‒1914) i Kamilla z Połtowiczów (1850‒ ?). Pochodziła z elit intelektualno-ziemiańskich, była potomkinią starego rodu Wyleżyńskich, pieczętującego się herbem Trzaska, o którym pierwsze wzmianki można znaleźć już w XVI-wiecznych herbarzach. Po ukończeniu pensji Cecylii Plater-Zyberkówny w Warszawie kontynuowała naukę w Krakowie na Wyższych Kursach dla Kobiet im. A. Baranieckiego, a następnie w roku 1907 przyjęto ją na Wydział Filozoficzny UJ, początkowo jako hospitantkę, później jako studentkę nadzwyczajną. W tym okresie zmieniła też stan cywilny, wyszła za mąż za Tadeusza Mariana Rybakiewicza (1879‒1910), nauczyciela w gimnazjum krakowskim i wadowickim, który zmarł w wieku 31 lat. Podczas studiów uczęszczała na wykłady z literatury polskiej i seminaria. Studia ukończyła latem 1911 r. W trakcie edukacji akademickiej debiutowała w 1909 r. szkicem literackim O „Róży” Katerli, ogłoszonym na łamach czasopisma „Prąd” (nr 10/11), poświęconym Róży Stefana Żeromskiego. Rok później opublikowała korespondencję z Krakowa: Echa dni grunwaldzkich, poświęconą obchodom 600. rocznicy zwycięskiej bitwy pod Grunwaldem („Prąd” 1910, nr 7/8). Drugim mężem Aurelii został Adam Kropatsch (1884‒1971), filozof, publicysta i nauczyciel, a trzecim – Jan Parandowski. W 1923 r., po rozpadzie związku małżeńskiego, opuściła Polskę. Wyjechała do Paryża, gdzie została na kilkanaście lat. Pod urokiem stolicy Francji była do końca życia i mimo wielu odbytych podróży (Włochy, Hiszpania, Niemcy, Austria) nic nie zdołało zatrzeć i zmienić tego wrażenia. To właśnie Paryż nieustannie ją oczarowywał, przynosił ukojenie i dawał nadzieję w trudnych chwilach. Poświęciła mu powieść Czarodziejskie miasto (1928), o cechach autobiograficznych. Aktywnie uczestniczyła też w życiu Polonii paryskiej, m.in.: otwierając salon literacki we własnym mieszkaniu na rue de Navarre, biorąc udział w odczytach o polskiej literaturze powojennej na paryskiej Sorbonie, śląc artykuły i korespondencje do prasy krajowej, np. do „Bluszczu”, „Świata Kobiecego”, „Wiadomości Literackich” czy „Lwowskich Wiadomości Muzycznych i Literackich”, „Tygodnika Ilustrowanego”, „Kobiety Współczesnej” oraz do wydawanego w Warszawie w języku francuskim tygodnika „Le Messager Polonais” (1925‒1928). Była nosicielką polskiej kultury, którą zarażała inne środowiska, a szerzenie kultury narodowej rozumiała jako przyciąganie do niej innych. Angażowała się również w działalność francuskiego towarzystwa Les Amis de la Pologne: wydawała w publikowanym przez to stowarzyszenie czasopiśmie oraz w paryskim piśmie „La Pologne”. Jej prelekcje zostały zauważone i odnotowane także w prasie polskiej, w krakowskim tygodniku „Nowości Ilustrowane”. Nie zaniedbywała jednak pracy literackiej. Powstały wówczas powieści: U złotych wrót (1922), Niespodzianki (1924), Księga udręki (1926), Biała czarodziejka (1926), studium o Marii Kalergis, Serce podzielone na ćwierci (1931), Maria Leszczyńska na dworze wersalskim, t. 1, 2 (1935) oraz, wspomniane wcześniej, Czarodziejskie miasto. Za Niespodzianki autorka otrzymała w 1924 r. III nagrodę im. Gabrieli Zapolskiej. W 1937 r. powróciła do Polski i zamieszkała na stałe w Warszawie. Kontynuowała pracę literacką i publicystyczną. Podczas okupacji hitlerowskiej pracowała w warszawskim szpitalu, prowadziła działalność charytatywną oraz opiekowała się rannymi i potrzebującymi, uczyła lekarzy francuskiego, była tłumaczką. Zmarła w czasie Powstania Warszawskiego 3 sierpnia 1944 r., pochowana jest na Cmentarzu Powązkowskim.
Aurelia Wyleżyńska była znakomicie wykształcona, ambitna, nie mieściła się w ramach ówczesnej obyczajowości, szczególnie tej określającej rolę żeńskiej części społeczeństwa w patriarchalnym świecie. Równie łatwo potrafiła odnaleźć się w Krakowie, we Lwowie, Warszawie, jak i w Paryżu. Tematem swoich utworów uczyniła wyrastające ponad przeciętność przedstawicielki płci pięknej: Narcyzę Żmichowską, Marię Leszczyńską, Marię Kalergis czy Zofię Węgierską. Podobnie fikcyjne bohaterki jej powieści, z pozoru kruche, niewytrzymałe i potulne, w ostatecznym rozrachunku okazują się kobietami mocnymi, które nie poddają się presji otoczenia. Z najtrudniejszych doświadczeń umieją czerpać wiedzę konieczną do dalszego rozwoju. Wreszcie – same stają się orędowniczkami zmian. Wyleżyńska była ówczesną emancypantką w najlepszym znaczeniu tego słowa, a przy tym zdołała zachować dziecięcą wrażliwość obserwacji świata.

TWÓRCZOŚĆ

Rękopisy

[Artykuły i szkice literackie z okresu okupacji niemieckiej 1940-1943], [Incipit:] Gloria Victis, Rękopis.
[Dziennik z lat 1939-1940], Rękopis.
[Dziennik z lat 1939-1943], Rękopis.
[Dziennik] : [wrzesień 1943 do 29 czerwca 1944], [Incipit: Venti Settembre], Rękopis.

Andre Malraux, „Sygnały”, 1936, nr 22, s. 5. 
Andrzej Strug, „Sygnały”, 1938, nr 38. 
Artystka – żona poety (Celina Szymanowska Mickiewiczowa), „Bluszcz”, 1933, nr 30.
Astronom zawinił, a szewca zabrali, „Nowy Dzień”, 1943, nr 544.
Aurel, feministka miłości, „Bluszcz”, 1932, nr 28.
Baby podolskie, „Świat Kobiecy”, 1928, nr 7, s. 145-146.
Barbusse i Gide, „Sygnały”, 1936, nr 19, s. 1.
Biała Czarodziejka, Warszawa, "Rój", [1926], 1929.
Bilans roczny, „Bluszcz”, 1931, nr 43.
Błękitna nuta. Fragment z pracy: „W mieście świata polskie ścieżki“, „Bluszcz”, 1930, nr 50-51, s. 14.
Boy – optymista, „Świat Kobiecy”, 1929, nr 8, s. 167-168.
Chciałabym leżeć na Powązkach, „Bluszcz”, 1932, nr 44, s. 10.
Ci, co pozostali (od specjalnej korespondentki), „Bluszcz”, 1930, nr 35, s. 10-11.
Ci, co wyjechali na srebrne wybrzeże, „Bluszcz”, 1931, nr 35, s. 7-8.
Co przynosi szczęście?, „Świat Kobiecy”, 1927, nr 10, s. 209.
Córka Mandaryna, „Świat Dziewcząt", 1933, nr 15.
Cudny Paryż, „Bluszcz”, 1935, nr 32.
Cyprian Norwid (w 50. rocznicę zgonu), „Bluszcz”, 1933, nr 20.
Czarodziejskie miasto: powieść, Warszawa, Dom Książki Polskiej, [1928].
Czekanie, „Świat Kobiecy”, 1927, nr 6, s. 111, 118.
Człowiekowi naprzeciw (Od specjalnej korespondentki), „Bluszcz”, 1930, nr 46, s. 8-10.
Deuil [Stanisława Jarocińska-Malinowska], „La Femme Polonaise”, 1938, nr 4, s. 16.
Dramat wyobraźni, „Bluszcz”, 1934, nr 31, s. 957.
Dwa bale w Operze, „Świat Kobiecy”, 1931, nr 2, s. 22-23.
Dwie mody, „Bluszcz”, 1923, nr 5.
Dwór w filmie 90%, „Bluszcz”, 1934, nr 36, s. 1115-1117.
Dzień Święta Narodowego w Paryżu, „Świat Kobiecy”, 1926, nr 18, s. 347.
Dziewczynka z Igloo, „Świat Dziewcząt", 1933, nr 8, s. 6-7.
Echa dni grunwaldzkich, „Prąd”, 1910, nr 7/8.
Echa ze świata, „Echo Literacko-Artystyczne”, 1913, nr 13, s.1299-1302.
Emigranci o sobie, „Bluszcz” 1939 nr 18.
Eugenjusz Delacroix, „Echo Literacko-Artystyczne”, 1914, nr 2, s. 99-102.
Filozofka wersalska, „Świat Kobiecy”, 1930, nr 6 s. 116-117.
Giacomo Leopardi. Poezje, „Dziennik Ludowy”,1938, nr 147.
Gloria Victis!, „Nowy Dzień” 1943, nr 564.
Głosy w powietrzu - Zygmuntowi Lityńskiemu, „Świat Kobiecy”, 1932, nr 4, s. 62.
Gorące kasztany, „Bluszcz”, 1930, nr 52, s. 9.
Harnasie w Operze Paryskiej, „Bluszcz”, 1936, nr 20.
Herminia Naglerowa, „Świat Kobiecy Record”, 1930, nr 4, s. 66.
Idealne mieszkanie I, „Rekord Świat Kobiecy”, 1926, nr 19, s. 373.
Idealne mieszkanie, „Rekord Świat Kobiecy”, 1926, nr 20, s. 388-389.
Ilustrowany przewodnik dla wychodźców we Francji, współaut. H. Staniszewski, Paryż, Druk. Polska, 1925. Izabela Zbiegniewska, ostatnia entuzjastka, „Bluszcz”, 1934, nr 29, s. 895.
Jaskółki wolności, „Bluszcz”, 1930, nr 48, s. 16-17.
Jean Cassou, „Sygnały”, 1936, nr 20, s. 3.
Jean Guehenno, „Sygnały”, 1936, nr 28, s. 8-9.
Jeszcze nie koniec legendy, „Comoedia”,1926, nr 14, s. 1.
Kobieta bez wieku, „Rekord Świat Kobiecy”, 1925, nr 10, s. 218-219.
Kobieta wczoraj, dziś i jutra, „Świat Kobiecy”, 1928, nr 21, s. 453-454.
Kongres, „Świat Kobiecy”, 1930, nr 13, s. 295; nr 14, s. 321.
Królestwo smakoszów, „Rekord Świat Kobiecy”, 1924, nr 13, s. 274-275.
Królewiec, „Ziemia”, 1913, nr 1, s. 5-7; nr 2, s. 20-22; nr 3, s. 37-39.
Kwiaty pod stopy pomnika…, „Świat Kobiecy”, 1929, nr 12, s. 259. 
Kroniki wojenne. T. 1, 1939-1942, oprac. G. Pawlak, M. Urynowicz, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy, 2022.
Kroniki wojenne. T. 2, 1943-1944, oprac. G. Pawlak, M. Urynowicz, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy, 2022.
"Księga udręki" : powieść, Warszawa, skł. gł. w Księgarni Gebethnera i Wolffa, 1926.
Leon Bakst, „Rekord Świat Kobiecy”, 1925, nr 6, s. 128-129.
List z Paryża, „Kurjer Lwowski”, 1926, nr 84, s. 3.
Madame Gyp, „Bluszcz” 1932 nr 29.
Malibran, szczęśliwy rywal, „Świat Kobiecy”, 1930, nr 8, s. 165.
Marja Leszczyńska na dworze wersalskim, z przedm. S. Wasylewskiego, Poznań, Wydawnictwo Polskie, 1923.
Marja Leszczyńska na dworze wersalskim. T. 1, Poznań, [s.n.], 1935.
Marja Leszczyńska na dworze wersalskim. T. 2, Poznań, [s.n.], 1935.
Mauriac - pisarz katolicki, „Sygnały”, 1936, nr 32, s. 7-8.
Misterjum pogrzebu, „Sygnały”, 1938, nr 38, s. 11.
„Misterium pogrzebu", [W:] Wspomnienia o Andrzeju Strugu, wstęp i oprac. S. Sandler. Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1965, s. 283-287.
Między dolną a górną Warszawą, „Stolica”, 1939, nr 11-12, s. 4.
Między skrzydlatą myślą a przyziemnym czynem, „Bluszcz” 1931, nr 4.
Miniaturowa ambasada*, „Bluszcz”, 1931, nr 1, s. 7-8.
Myśli Marii Leszczyńskiej, „Bluszcz”, 1924 nr 15, s.197-198.
Na bezludnej wyspie. Pani Dr. Marji Klimowiczowej, „Świat Kobiecy”, 1927, nr 19, s. 429.
Na marginesie rewolucji rosyjskiej, „Placówka”,1919, nr 18, s. 15.
Na paryskim bruku, „Bluszcz”, 1934, nr 15, s. 458-459.
Nad Narwią, „Bluszcz”, 1934, nr 27, s. 822-823.
Nad Narwią. III. Rzeka, „Bluszcz”, 1934, nr 28, s. 854-855.
Nad srebrnem wybrzeżem, „Świat Kobiecy”, 1928, nr 4, s. 70.
Nagroda Ronsarda i pani de Noailles, „Rekord Świat Kobiecy”,1925, nr 7, s. 152.
Narcyza Żmichowska w świetle swych zwierzeń, „Przewodnik Naukowy i Literacki”, 1919, z. 9, s. 847-857.
Narcyza Żmichowska w świetle swych zwierzeń, (Ciąg dalszy), „Przewodnik Naukowy i Literacki”, 1919, z. 10, s. 951-962.
Narcyza Żmichowska w świetle swych zwierzeń, „Przewodnik Naukowy i Literacki”, 1919, z. 11, s. 1075-1085.
Narcyza Żmichowska w świetle swych zwierzeń.(Dokończenie części pierwszej), „Przewodnik Naukowy i Literacki”, 1919, z. 12, s. 1195-1208.
Niebezpieczne dzieci, „Nowy Dzień”, 1943, nr 549.
Nierozwiązane zagadnienia, „Świat Kobiecy”, 1928, nr 14, s. 314.
Niespodzianki, Lwów, "Lektor" Instytut Literacki, 1924.
Nieznany portret Chopina, „Tygodnik Illustrowany”, 1930, nr 30, s. 623.
Noc ognia i wody, „Rekord Świat Kobiecy”, 1925, nr 17, s. 391.
Nowe miasto, „Bluszcz”, 1934, nr 48, s. 1497-1499.
O kobiecie rosyjskiej, „Na Posterunku”.1918, nr 35.
O „Róży” Katerli, „Prąd”, 1909, nr 10/11.
Olga Boznańska, „Bluszcz”, 1934, nr 20, s. 603-604.
Ostatnia przeprowadzka, „Rekord Świat Kobiecy”, 1925, nr 14, s. 320-321.
Pacyfista przechodzi do roli czynnej, „Wymiary”, 1939, [nr] 12, s.97-98.
Paryż a Warszawa, „Świat Kobiecy”, 1929, nr 5, s. 101.
Paryżaneczka, „Świat Dziewcząt", 1933, nr 6.
„Pierwsza krew”, „Świat Kobiecy”, 1930, nr 2, s. 21.
Pierwszy zbiór anegdot w Podziemnej Polsce, „Nowy Dzień” 1943, nr 539 oraz Szarota T., Konspiracyjna broszura „Anegdota i dowcip wojenny” (1943) oraz jej twórcy, „Dzieje Najnowsze” 2023, T. 55, nr 2, s. 113–146.
Pieśń o żołnierzu żydowskim, „Wiadomości Literackie” 1931, nr 29, s. 2. 
Pochwała samotności. Fragment z „Czarodziejskiego Miasta, „Trzeci Almanach Życia Kobiecego”, 1928, s. 56-62. 
Pod kopułą „nieśmiertelnych”, „Comoedia”, 1926, nr 9, s. 3. 
Pod Łukiem Triumfalnym, „Płomyk”, 1935, 1935, nr 13, s. 346-348.
Polskie dzieci w portretach Vigee Lebrun, „Bluszcz”, 1928, nr 30, s. 11-12.
Półuśmiech przypadku, Dopisek do poprzedniego, jeszcze niewysłanego listu Rity, „Świat Kobiecy”, 1929, nr 5, s. 104-106.
Prawa człowieka pracy do wypoczynku (Korespondencja własna „Echa Społecznego"), „Echo Społeczne”, 1936, nr 18, s. 2.
Prawda pocałunku. Nowela 1, „Świat Kobiecy”, 1928, nr 15, s. 333-334.
Prawda pocałunku. Nowela 2, „Świat Kobiecy”, 1928, nr 16, s. 353-354.
Prawda pocałunku. Nowela 3, „Świat Kobiecy”, 1928, nr 17, s. 373-374.
Prawda pocałunku, „Świat Kobiecy”, 1928, nr 18, s. 394-396.
Procesja, „Świat Kobiecy”, 1932, nr 6, s. 97-98.
Profesor i słuchaczka, „Świat Kobiecy”, 1932, nr 9, s. 188.
Próba pokojowego rozbrojenia świata (Korespondencja własna „Echa Społecznego" z Francji), „Echo Społeczne”, 1936, nr 20, s. 6.
„Przeciw wojnie z Czerwonym Krzyżem” na wielkiem zgromadzeniu w Paryżu, „Robotnik”, 1936, nr 22, s. 2.
Przed czterema laty. (Wspomnienia z lat niewoli i wygnania), „Nowa Polska”, 1919, nr 25.
Przykładne dwużeństwo, „Bluszcz”, 1935, nr 44.
Ryszard Berwiński : studyum, Kraków, Księgarnia Gebethnera i Sp., 1913.
Serce podzielone na ćwierci : powieść, Paryż, Librairie Franco-Polonaise & Étrangère, Warszawa, Gebethner & Wolff, 1931.
Spadkobierca dobroci. (W pierwszą rocznicę zgonu Józefa Mickiewicza), „Tygodnik Ilustrowany” ,1939, nr 34.
„Spaliliśmy świętą“ (od specjalnej korespondentki), „Bluszcz”, 1931, nr 24, s. 10-11.
Spotkania, „Bluszcz”, 1934, nr 31, s. 952-953.
Spowiedź wielkanocna, „Sygnały”, 1934, nr 10-11, s. 16. (Fragment z powieści mającej się wkrótce ukazać p.t. „Nieporządek świata“).
Sprawa Montherlata. Do redaktora Sygnałów, „Sygnały”, 1938, nr 46, s. 7.
Stasiowa, Felkowa i Karolkowa, „Bluszcz”, 1934, nr 29, s. 894.
Sylwetki dwóch artystek: Anny Bilińskiej i Marii Barszlicew, „Bluszcz”, 1929, nr 11.
Śmierć Anatola France’a, „Rekord Świat Kobiecy”, 1924, nr 15, s. 324-325.
Świat w ręku Heroda, „Dziennik Ludowy”, 1938, nr 366.
Święcone u Basałyków, „Świat Kobiecy”, 1930, nr 8, s. 168-169. (Fragment z książki: „W mieście świata polskie ścieżki”).
Święcone w Hotelu Lambert, „Świat Kobiecy”, 1927, nr 8, s. 153-154.
Tjandi z cyklu „Dziewczęta całego świata", „Świat Dziewcząt", 1933, nr 9, s. 14-15.
Technika Paryża, „Bluszcz”, 1937, nr 33.
Temperatura dłoni, „Bluszcz”, 1935, nr 7, s. 188-189.
Trucizna, „Bluszcz”, 1935, nr 11, s. 322-323.
Trzy spotkania, „Świat Kobiecy”, 1930, nr 5, s. 103-104.
U nas i u was. Oblicze Azji sowieckiej, „Bluszcz”, 1934, nr 30, s. 923.
U złotych wrót : powieść, Lwów, Księgarna Wydawnicza H. Altenberga, [1922].
Udoskonalone radjo. „Świat Kobiecy”, 1929, nr 2 + dod., s. 21.
W dzień Bożego Narodzenia, „Świat Kobiecy”, 1927, nr 24, s. 538.
W Jaworzu, „Bluszcz”, 1934, nr 1, s. 9-11.
W mieście świata polskie ścieżki,, il. W. Ossecki, Poznań, [s.n.], 1931.
W paryskiej Sofjówce I. Za kratami i wśród kwiatów, „Bluszcz”, 1931, nr 5, s. 6-7.
W paryskiej Sofjówce II. Na rozdrożu, „Bluszcz”, 1931, nr 6, s. 6-7.
W paryskiej Sofjówce III. Sofos Jasna, „Bluszcz”, 1931, nr 9, s. 7-8.
W paryskiej Sofjówce IV. „Pisz na Tauenzienstrasse 69“, „Bluszcz”, 1931, nr 10, s. 6-7.
W paryskiej Sofjówce V. Na lotnym piasku, miotanym przez burze… „Bluszcz”, 1931, nr 11, s. 8.
W paryskiej Sofjówce VI, „Bluszcz”, 1931, nr 12, s. 8.
W paryskiej Sofjówce VII. Polska Pani Girardin, „Bluszcz”, 1931, nr 16, s. 7-9. 
W paryskiej Sofjówce. Łabędziowe filiżanki, „Bluszcz”, 1931, nr 21, s. 6-7.
W paryskiej Sofjówce. Łabędziowe filiżanki 2, „Bluszcz”, 1931, nr 22, s. 6-7. 
W paryskiej Sofjówce. „Garçon, une glace vanille!“, „Bluszcz”, 1931, nr 26, s. 8-9.
W paryskiej Sofjówce. Garçon, une glace vanille! „Bluszcz”, 1931, nr 27, s. 6-7. 
W paryskiej Sofjówce. Na fontannie położony listek, „Bluszcz”, 1931, nr 41, s. 10-12. 
W paryskiej Sofjówce. Odszedł poeta… „Bluszcz”, 1931, nr 42, s. 7-9.  
W paryskiej Sofjówce. Prunelowe pantofelki, „Bluszcz”, 1931, nr 17, s. 7-8.
W paryskiej Sofiówce. Śmierć czcigodnego pana Joachima, „Bluszcz” 1932 nr 3, 4; „Bluszcz”, 1933 nr 36 (nr specjalny pośw. Janowi III Sobieskiemu). 
W paryskiej Sofjówce. Trzeci Maj, „Bluszcz”, 1931, nr 18, s. 8-9. 
W Polsce – u pani starościny, „Bluszcz”, 1934, nr 2, s. 43.
W sercu i w niezagasłej myśli, „Bluszcz”, 1932, nr 18, s. 9-10. 
W szkole analfabetów. (Na uchodźstwie), „Mały Światek”. 1918, nr 17. 
Warszawa po latach siedemdziesięciu. Krzyż Traugutta, „Bluszcz”, 1933, nr 4, s. 6-7.
Warszawa po stu latach, „Bluszcz”, 1933, nr 2, s. 7.
Warszawa po stu latach II. Głosy podwórza, „Bluszcz”, 1933, nr 3, s. 7.
Wiem, że mój okręt do kraju płynie…, „Świat Kobiecy”, 1928, nr 20, s. 431. 
Wiosna w Hiszpanji. Patrzyć na obrazy Vincente Mulet, Palais de Marbre – Paryż, „Bluszcz”, 1931, nr 20, s. 4-6. 
Włoska pantomima futurystyczna (Italian Futuristic pantomime), “Wiadomości Literackie”, 1927, no. 35, s. 2.
Wpływ pani Hańskiej na twórczość i życie Balzaca, „Bluszcz”, 1934, nr 33, s. 1014-1016.
Wyspa szczęśliwości, „Świat Kobiecy”, 1931, nr 16, s. 360.
Wystawa dekoracyjna w Paryżu, „Rekord Świat Kobiecy”, 1925, nr 14, s. 307-308. 
Z duszą Twoją na ramieniu… Listy z Hiszpanji 1) z oryginałów wiernie przełożone, „Świat Kobiecy”, 1930, nr 18, s. 407.
Z duszą Twoją na ramieniu… Listy z Hiszpanji 2) z oryginałów wiernie przełożone, „Świat Kobiecy”, 1930, nr 20, s. 455.  
Z duszą na ramieniu. Listy z Hiszpanji, z oryginałów wiernie przełożone (Fragment), „Świat Kobiecy”, 1930, nr 24, s. 553. 
Z duszą na ramieniu. Listy z Hiszpanji, z oryginałów wiernie przełożone, „Świat Kobiecy”, 1931, nr 8, s. 170. 
Z duszą twoją na ramieniu : listy z Hiszpanji, z oryginałów wiernie przełożone, Warszawa, Tow. Wyd. "Bluszcz", [1933].
„Z duszą Twoją na ramieniu - za Pirenejami”, [W:] Hiszpania malowniczo-historyczna. Zapirenejskie wędrówki Polaków w latach 1838–1930, ed. P. Sawicki, Wrocław, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1996, s. 441–56.
Z Jaworza, „Bluszcz”, 1934, nr 2, s. 42-43.
Z Krakowa - Echa Dni Grunwaldzkich, „Prąd” 1910, nr 7–8, s. 263–267.
Zamiast podróży naokoło świata (od specjalnej korespondentki), „Bluszcz”, 1931, nr 19, s. 6-7.
Zamorskie siły, „Bluszcz”, 1931, nr 32, s. 9-11.
Ze wspomnień o Asnyku, Lucyny Kotarbińskiej, „Skawa”,1938, nr 4.
Zielony Śląsk, „Bluszcz” 1933, nr 44, s. 8–9.

Inne 

Apel pisarzy polskich do Ministra W. R, i O . P., „Świat”, 1937, nr 52, s. 24-25.
Jak o nas decydowano w Paryżu? Odczyt prof. Romera w Kole lit-art., „Kurjer Lwowski”, 1919, nr 299, s. 2-3.
Nowa polityka społeczna we Francji, „Echo Społeczne”, 1936, nr 13, s. 3-4.
Posiedzenie protestacyjne przeciw nowej pisowni w Tow. Literatów i Dziennikarzy w Warszawie 18 listopada 1937, „Świat”, 1937 nr 52, s. 23.
Prawa człowieka pracy do wypoczynku (Korespondencja własna „Echa Społecznego"), „Echo Społeczne” 1936, nr 18, s. 2.
Protest [W związku z przybierającą co raz wymowniejszy wyraz ogólną niechęcią do ostatniej reformy ortograficznej, niżej podpisani literaci, publicyści
i dziennikarze wyrażają przeciw niej ...], „Świat”, 1937, nr 23, s. 9.
Próba pokojowego rozbrojenia świata ( Korespondencja własna „Echa Społecznego" z Francji), „Echo Społeczne”, 1936, nr 20, s. 6.
„Przeciw wojnie z Czerwonym Krzyżem” na wielkim zgromadzeniu w Paryżu, „Robotnik”, 1936, nr 22(6508), s. 2.

Tłumaczenia

Merežkovskij D. S., Narodziny bogów : Tutankhamon na Krecie, z ros. oryg. przeł. Aurelja Wyleżyńska. (1866-1941). Lwów : "Globus" [1920], 1926. 
Mickiewicz, W., Pamiętniki. [Tłum.] A. Wyleżyńska, S.P. Koczorowski, Warszawa, Gebethner i Wolff, 1926-1933. T. 1. 1838-1861, 1926, T. 2. 1862-1870, 1927, T. 3. 1870-1925, 1933.

Wydane zagranicą

L'émigration polonaise en France, ill. X. Kozminski., Paris, Éditions des Amis de la Pologne, 1928.
Jeunes Poètes Polonais, Paris, Les Amis de la Pologne, 1926. 

BIBLIOGRAFIA

Bianka M., Polonia w Paryżu, „Nowości Illustrowane”, 1925, nr 24, s. 7.
Bunikiewicz W., Arcykunszt listu miłosnego, „Świat”, 1933, nr 20, s. 16.
[Dorosz B.], Wyleżyńska Aurelia 1881-1944, [W:] Współcześni polscy pisarze i badacze literatury : słownik biobibliograficzny. T. 9, W – Z, red. J. Czachowska, A. Szałagan, Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2004, s. 327-328.
Dorosz B., Wyleżyńska Aurelia 1881-1944 [online], Polscy pisarze i badacze przełomu XX i XXI wieku, Dostępny w internecie:
https://pisarzeibadacze.ibl.edu.pl/record_view/3862
Gurgul M., Aurelia Wyleżyńska - scrittrice dimenticata e le sue „Lettere dalla Spagna”, [W:] Escritoras en torno al canon , (ed.) Arriaga Florez, M.,  Sevilla, Benilde Ediciónes, 2017, s. 148-174.
Gurgul M., Italian futurism in the Polish press, „Studia Litteraria Universitatis Iagellonicae Cracoviensis”, 2015, Vol. 10, no. 4, p. 365–381. DOI 10.4467/20843933ST.15.031.4590.
Hausnerowa M., Laureatki „Lektora“, „Kurjer Lwowski”, 1925, nr 15, s. 2-3.
Kiewnarska J., Podróż do Hiszpanii: refleksje na marginesie książki Aury Wyleżyńskiej "Z duszą twoją na ramieniu", „Dziennik Poznański”, 1933, nr 67, s. 2.
Klingsland Z. S., Les sentiers polonais de Paris, „Pologne Littéraire”, 1931, nr 55-56, s. 6.
K-ski, Pani Kalergis – „Biała Czarodziejka”, „Świat Kobiecy”, 1927, nr 17, s. 385.
Maj E., Dziennikarki prasy dla kobiet w Polsce 1918-1939: portret zbiorowy na podstawie publicystycznego samoopisu, Lublin, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2020.
Nadana-Sokołowska, K., Flâneurka schodzi do piekła : "Kroniki wojenne 1939-1944" Aurelii Wyleżyńskiej, „Napis” 2023, Ser. 29, s. 251-258.
Naglerowa H., Dwie powieśći Aurelji Wyleżyńskiej, „Świat Kobiecy” 1929, nr 16, s. 354-355.
Pawlak G., Aurelia (Aura) Wyleżyńska - zapomniana pisarka i publicystka : materiały do biografii, „Pamiętnik Literacki” 2014, z. 1(105), s. 157-170.
Pawlak G., Urynowicz M., Erinnerungsnotizen – Aurelia Wyleżyńskas Tagebuch aus dem besetzten Warschau, „Historie”. Jahrbuch des Zentrums für Historische Forschung Berlin der Polnischen Akademie der Wissenschaften, 2020, Vol. 13, s. 155-168.
Słownik pseudonimów pisarzy polskich XV w. - 1970 r., T. 4, A-Ż., red. E. Jankowski. Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1996, s. 779.
Urynowicz M., Pawlak G., Analfabetyzm historyczny w badaniach nad Holokaustem : o Aurelii Wyleżyńskiej stosunku do Żydów i getta warszawskiego na przykładzie pewnego artykułu, „Kwartalnik Historii Żydów = Jewish History Quarterly”, 2021, nr 4, s. 1145-1162.
Walęciuk-Dejneka B., Emigrantka – intelektualistka: przypadek Aurelii Wyleżyńskiej. Wstęp do badań, „Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych”, 2023, nr 2 (15), s. 35-46. DOI:10.15290/cnisk.2023.02.15.02
Walęciuk-Dejneka B., Kobieca emigracja intelektualna: „Czarodziejskie miasto” Aurelii Wyleżyńskiej, „Archiwum Emigracji”. Studia. Szkice. Dokumenty, 2022, nr 29, s. 284–292. DOI:10.12775/AE.2021-22.017
Wyleżyńska Aurelia, [W:] Lechicki C., Przewodnik po beletrystyce, Poznań, Naczelny Instytut Akcji Katolickiej, 1935, s. 351.
Wyleżyńska Aurelia (Aura) [W:] Czy wiesz kto to jest ?, red. S. Łoza, Warszawa, Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 823.

Domena publiczna Z: „Świat”, 1933, nr 20, s. 16.     Domena publiczna Z: "Świat Kobiecy",1930, nr 23, s. 531.

PODCASTY I ROZMOWY

"Walczyła piórem. Czuła, że jej obowiązkiem jest dokumentować przebieg wojny". "Kroniki wojenne" Aurelii Wyleżyńskiej  dr Grażyna Pawlak IBL PAN Artykuł  "Aurelia Wyleżyńska była kobietą odważną i zdeterminowaną" i fragmenty Kronik (audio) "Kroniki wojenne". Literacki reportaż z czasów II wojny światowej  „Kroniki wojenne 1939-1944” Aurelia Wyleżyńska - Państwowy Instytut Wydawniczy

STRONY INTERNETOWE

Muzeum Powstania Warszawskiego - Ofiary cywilne

Autorka biogramu: Beata Walęciuk-Dejneka
Utwór udostępniony na licencji Creative Commons BY-NC Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne 4.0. Tekst licencji

	Data urodzenia				1907-05-02
	Miejsce urodzenia				Warszawa
	Data śmierci				1962-07-21
	Miejsce śmierci				Warszawa
	Pseudonimy i kryptonimy				Maria Ukniewska
	Powiązania				z d. Brejnakowska, Maria Kuśniewicz
	VIAF ID				13973239
Narodowe Archiwum Cyfrowe Sygnatura 1-K-1890

Pisarka i tancerka rewirowa, żona Andrzeja Kuśniewicza, dyplomaty i pisarza. Urodziła się 2 maja 1907 roku w Warszawie, zmarła 21 lipca 1962 r także w Warszawie. Ojciec Marii, Roman Brejnakowski, był krawcem, matka, Aleksandra z Kopciów, krawcową. Maria miała pięcioro rodzeństwa. Ukończyła średnią szkołę handlową, potem uczęszczała do Szkoły Dramatycznej Jadwigi Hryniewieckiej. Przerwała jednak edukację z powodów finansowych. Tancerką została, bo musiała zarabiać na życie. Przez wiele lat występowała w teatrze rewirowym „Morskie Oko”, stworzonym przez Andrzeja Własta i działającym w Warszawie w latach 1928-1933. Ale teatr kochała, wychowała się w środowisku, dla którego był on pracą i karierą. W małym warszawskim mieszkaniu przy ul. Nowy Zjazd 3, na Powiślu, wystawiała Balladynę z „kurtyną” i biletami.
W 1931 roku opuściła scenę, bowiem poznała i wyszła za mąż za ówczesnego studenta prawa, Andrzeja Kuśniewicza. Mieszkali przez chwilę w Warszawie, potem w Krakowie. W 1936-39 przebywała wraz z mężem na placówce dyplomatycznej w Użhorodzie na Rusi Zakarpackiej. W 1938 rozpoczęła twórczość literacką pod pseudonimem Maria Ukniewska, debiutując fragmentem powieści z życia tancerek rewiowych pt. Niedziela Teresy i przygoda Dubenki, opublikowanym w „Wiadomościach Literackich” (1938, nr 8, s. 3; są to fragmenty z później wydanej powieści Strachy).
W 1939 wyjechała wraz z mężem do Francji, gdzie zaskoczył ją wybuch wojny. Uczestniczyła w tamtejszym ruchu oporu, za co w 1944 została aresztowana i osadzona w obozie koncentracyjnym w Ravensbrück, a następnie w Bergen-Belsen (męża aresztowano w 1943).
W pierwszych latach po wojnie przebywała wraz z pełniącym funkcje dyplomatyczne mężem w Tuluzie, Strasburgu, Lille i w Paryżu.
Za uczestnictwo w ruchu oporu została w 1948 odznaczona medalem Médaille Commémorative Française de la Guerre 1939-1945.
Do kraju powróciła w 1950 roku, a kilka lat później rozwiodła się z mężem. W Polsce przez siedem lat pracowała w Zjednoczonych Przedsiębiorstwach Rozrywkowych, a po niewyjaśnionych wydarzeniach związanych z wydaniem Strachów zdecydowała się powrócić do pracy literackiej. Od początku udowadniała, że twórczo wpisuje się w założenia epoki. Pisząc ze względów politycznych pod pseudonimem musiała wyzbyć się własnego nazwiska, dla dobra męża i siebie, by nie zostać ocenioną niewłaściwie. Odnosząc sukcesy literackie skazana była na anonimowość i tworzenie w cieniu, z którego wyszła dopiero po wojnie. W skromniej twórczości literackiej nie odstępowała od wątków i problemów będących bazą dla międzywojennej literatury prezentowanej przez kobiety. Od 1957 roku była również członkiem Związku Literatów Polskich. Należała do Ligi Kobiet.
Do 1962 roku Ukniewska pozostawała autorką jednego utworu, powieści Strachy - tak też napisał o niej Andrzej Kijowski w Przeglądzie Kulturalnym - (sfilmowanej pierwszy raz w 1938 r, w reżyserii Eugeniusza Cękalskiego i Karola Szołowskiego; w 1979 r. telewizja wyemitowała serial Strachy w reżyserii Stanisława Lenartowicza). Jednak po śmierci ukazały się pozostałe jej, choć niektóre niedokończone, utwory: powieść o cyrkowcach Czerwone salto; powieść o jednej z przedwojennych kamienic na Powiślu Dom zaczarowany; powieść-groteska Urodzaj tęsknoty.
Ostanie lata przed śmiercią spędziła samotnie. Pisała, czytała, niekiedy pojawiała się w kawiarence ZLP przy Krakowskim Przedmieściu. Pochowana została na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie.

TWÓRCZOŚĆ 

Czerwone salto; Wypłata, [Fragmenty], „Przekrój”, 1962, nr 921, s. 9-11, 22.
Dom zaczarowany, „Słowo”, 1940, nr 2 – 4. [fragment].
Dom zaczarowany, „Wrócimy”, 1940, nr 3, s. 64-68. [fragment]. 
Dom zaczarowany, „Wrócimy”, 1941, nr 7, s. 213-218. [fragment].
Dom zaczarowany; Czerwone salto; Urodzaj tęsknoty, Warszawa, Czytelnik, 1963.
Dom zapomnienia, Warszawa, Czytelnik, 2006.
Niedziela Teresy i przygoda Dubenki, „Wiadomości Literackie”, 1938, nr 8, s. 3.
Spadek po Kettlerze, „Wrócimy”, 1942, nr 10, s. 337-342. [fragment].
Strachy, [przedm. M. Hemara], Warszawa, Towarzystwo Wydawnicze "Roj", 1938.
Strachy, Pierwsze wyd. powojenne popr., Warszawa, Czytelnik, 1958., Wyd. 2., 1958., Wyd. 3., 1968., Wyd. 4., 1973., Wyd. 5., 1975., Wyd. 6. Katowice, "Książnica", 1997.
Strachy, ze słowem wstępnym B. Kosmowskiej, Wyd. 7., Warszawa, Wydawnictwo W.A.B, 2016.
Strachy [Dok. Dźw.], Warszawa, Polski Związek Niewidomych Zakład Wydawnictw i Nagrań, 1988.
Strachy, Odc. 1-4, scen. i reż. Stanisław Lenartowicz, Galapagos, 2010.
Strachy, Telewizja Polska, Galapagos Films; reż., scen. Stanisław Lenartowicz, 2010. 
Urodzaj tęsknoty, „Wrócimy”, 1942, nr 9, s. 287-292. [fragment].

BIBLIOGRAFIA 

B.K.: Pisarze polscy nie ustają w pracy, „Wiarus Polski”, 1942, nr 304, s. [2]. [o działalności i zamierzeniach lit., m. in. pisarzy S. Balińskiego, T. Fangrata, M. Kuncewiczowej, J. Łobodowskiego, J. Mondscheina, A. Niemczuka, M. Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, A. Słonimskiego, M. Ukniewskiej, K. Wierzyńskiego].
Bar A., Wśród książek, „Tydzień”, 1938, nr 15, s. 2-3.
Baranowska a., To nie mój pamiętnik, [W:] Perły i potwory, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1986. s. 236-247.
Błaszkiewicz A., Kopciuszek w królewnę przemieniony, „Film” 1979 nr 49.
[Batora K.], Ukniewska Maria 1907-1962, [W:] Współcześni polscy pisarze i badacze literatury : słownik biobibliograficzny. T. 8, Ste - V, red. J. Czachowska, A. Szałagan, Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2003, s. 427-428.
Batora K., Ukniewska Maria 1907-1962, [online], Polscy pisarze i badacze przełomu XX i XXI wieku. https://pisarzeibadacze.ibl.edu.pl/record_view/4277
Boren M., Powieść girlsy, „Nowy Dziennik”, 1938, nr 85, s. 8.
Breiter E., Powieść z życia girlsy, „Wiadomości Literackie”, 1938, nr 14, s. 4.
Büthner-Zawadzka M., "Zobaczysz, ona ci się puści", [W:] Büthner-Zawadzka M, Warszawa w oczach pisarek : obraz i doświadczenie miasta w polskiej prozie kobiecej 1864-1939, Warszawa, Instytut Badań Literackich, 2014, s. 319-335.
Coleman A. P., The Literary Scene in Poland, „The New York Times”, 1938, vol. 87, iss. 29352.
Coleman A. P., [Review of Strachy, by M. Ukniewska], „Books Abroad”, 1938, vol. 12, iss. 3, p. 317.
Chciuk A., Czerwone salto, „Kultura”, 1964, nr 7-8 (201-202), s. 234-235.
Dąbrowska T., Warszawa literacka lat międzywojennych, Warszawa, Bellona, 2014, s. 179-184.
Dąbrowski J., Spowiedź „czwartej z lewej strony“, „Robotnik”, 1938, nr 66 (7334), s. 3.
Godlewska M., Upiorna książka, „Słowo”, 1938, nr 117.
Janowski J., Co się stało ze "Strachami", „Ilustrowany Kurier Codzienny”, 1939, nr 11.
Jaski Z., Wady i zalety fachowości, „Świat". Ilustrowany dodatek tygodniowy Głosu Wielkopolskiego,1948, nr 31, s. 48.
Józefowicz S., Z za kulis rewii, „Myśl Narodowa”, 1938, nr 18.
Kijowski A., Maria Ukniewska. [Nota pośmiertna]. „Przegląd Kulturalny”, 1962, nr 32 s. 7.
Kister H., Udane debiuty: Schulz, Ukniewska, Wiech, [W:] Pegazy na Kredytowej, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1980. s. 37.
Kott J., Dawne strachy, "Przegląd Kulturalny", 1958, nr 23.
Kragen W., Jeszcze jeden dokument, „Ster”, 1938, nr 14, s. 7.
Kruszyńska A., Artystyczny świat(ek) w literaturze popularnej "Strachy"; Marii Ukniewskiej i "Złota Maska"; Tadeusza Dołęgi-Mostowicza, [W:] Literatura i kultura popularna : między tradycją a nowatorstwem, red. A. Gemra. Wrocław, Pracownia Literatury i Kultury Popularnej oraz Nowych Mediów, Instytut Filologii Polskiej, Uniwersytet Wrocławski, 2016, s. 29-38.
Kurz I., Społecznie użyteczne Strachy, [W:] Szklane domy : wizje i praktyki modernizacji społecznych po roku 1918, pod red. J. Kordjak, Warszawa, Zachęta - Narodowa Galeria Sztuki, 2020, s. 144-155.
Liński H., "Strachy" i ich autorka, „Wiadomości Filmowe”, 1938, nr 11.
Lorentowicz J., Ukniewska Maria, „Strachy", „Nowa Książka” 1938, nr 9, s. 541-542.
Nałęcz-Ostrowska Szymańska, H., Ze zjawisk literackich. (Tadeusz Dołęga-Mostowicz, Pola Gojawlczyńska, Aleksander Świętochowski, Marja Ukniewska), „Trzeźwość”, 1938, nr 1-4, s. 33-48.
P.I.L, Blaski i nędze z życia „girlsy". Rozmowa z autorką „Strachówu Marią Ukniewską, „Nowy Dziennik”, 1938, nr 114, s. 8.
Pański J., O powieści środowiskowej, „Sygnały”, 1938, nr 4, s. 8.
Promiński M., Strachy - [recenzja] „Sygnały”, 1938, nr 40, s. 5.
Pryszczewska-Kozołub A., Autobiografizm w prozie międzywojennej, „Prace Naukowe. Filologia Polska. Historia i Teoria Literatury”, 2001, z. 8, s. 151-158.
Rozmowa z autorką „Strachów” (Wywiad z M. Ukniewską), „Dziennik Polski”, 1938, nr 123, s. 7.
Tarkowski P., Maria Ukniewska: Czerwone salto. Wypłata, „Przekrój”, 1962, nr 921, s. 9-11, 22.
Tarnawski W., O twórczości reportażowej : na marginesie "Strachów" Ukniewskiej, „Prosto z Mostu”,1938, nr 24, s. 6 ; nr 25, s. 4.
Ukniewska Maria, [W:] Encyklopedia literatury polskiej, red. E. Zarych, Kraków, Wydawnictwo Zielona Sowa, 2005, s. 741.
W. Zech. [Zechenter, Witold], Portrety imaginacyjne pisarzy, „Kurier Literacko-Naukowy”, 1938, nr 30, s. 8.
Walęciuk-Dejneka B., Zapomniane, przemilczane, nieobecne – proza kobiet z pierwszej połowy XX w. jako źródło do badań. Wybrane aspekty, [W:] Historia kobiet : źródła, metody, kierunki badawcze, cz. 2., pod red. M. Dajnowicz i A. Miodowskiego, Białystok, Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, 2023, s. 71-80.
Warneńska M., O autorce „Strachów”, „Nowa Kultura” 1962 nr 37.
Warszawski przewodnik literacki, red. P. Cieliczko,Warszawa, Fundacja na Rzecz Badań Literackich, 2005.
Wosik E., Warszawa i teatr – dwie miłości Marii Ukniewskiej, „Stolica” 1983 nr 44.
Wróbel O., Z epoki, z kraju i ze świata, „Książki : magazyn do czytania”, 2020, nr 6, s. 114.
Zahorska A., Strachy [Recenzje filmowe], „Kultura”,1938, Nr 48 (136).
Zahorska S., Nareszcie polski film, „Wiadomości Literackie”, 1938, nr 47, s.11.

Inne

Blaski i nędze życia girls, „Kino”,1938, nr 18.
Dwa wcielenia Dubenki, „Kino”,1938, nr 50.

Maria Ukniewska 1962  Z: ”Przekrój”, 1962, nr 921, s. 9-11, 22.

STRONY INTERNETOWE "Strachy"       FILMPOLSKI.PL

Domena publiczna: Strachy [Program filmu], Warszawa, Biuro Kinematograficzne "Super-Film", [ca 1938]

Autorka biogramu: Beata Walęciuk-Dejneka
Utwór udostępniony na licencji Creative Commons BY-NC Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne 4.0. Tekst licencji

	Data urodzenia				1811-11-27
	Miejsce urodzenia				Zielątkowo
	Data śmierci				1887-10-06
	Miejsce śmierci				Poznań
	Pseudonimy i kryptonimy				B. F.; B. M.; Y.
	Powiązania				ID: dw.56238
	VIAF ID				102058407
Domena publiczna: Wikimedia

Urodziła się w 1811 roku w Zielątkowie, k. Obornik, bardziej znana jako działaczka polityczna i społeczna, patriotka i organizatorka życia publicznego (obok brata Jędrzeja Moraczewskiego), mniej jako literatka, autorka kilku utworów, powiastek obyczajowo-historycznych, zamieszczonych na łamach „Dziennika Domowego”, głównie w latach 1840–1847. Córka ziemianina Tomasza i Józefy z Kierskich.
Po sprzedaży majątku w 1840 (1841?) r. zamieszkała na dwa lata niedaleko Poznania, w Naramowicach, a od 1842 r. już w samym Poznaniu, razem z bratem Jędrzejem. Ich dom stał się wówczas centrum życia towarzyskiego i patriotycznego, ośrodkiem ruchu literackiego i umysłowego, miejscem dla emigrantów. Moraczewska prowadziła bardzo intensywną pracę społeczną i narodową: kontaktowała się z ośrodkami emigracyjnymi, kolportowała prasę i pisma polityczne, przekazywała korespondencję, wysyłała zakazane książki i czasopisma, pośredniczyła w przyjmowaniu do poznańskich gazet artykułów, opiekowała się rannymi z powstania 1863 r., współpracowała z entuzjastkami i Narcyzą Żmichowską, z którą znajomość/przyjaźń połączyła ją na wiele lat. Była niezwykle udaną organizatorką wszelkich przedsięwzięć. Konsekwentnie realizowała wytyczone sobie cele. Miała wiele energii, poczucie sprawiedliwości, lubiła rygor i dyscyplinę. Tak właśnie została sportretowana we Wstępnym obrazku do powieści Poganka (Felicja), jako podejmująca wszechstronne akcje emancypacyjne, trochę egoistyczna.
Korespondencja Moraczewskiej ze Żmichowską trwała z przerwami 32 lata, od 1844 do 1876 r., i znana jest tylko z listów Narcyzy do Bibianny. Połączyły je wspólnota przekonań, ideałów patriotycznych i społecznych, pasja intelektualna. Należały do pierwszego pokolenia polskich emancypantek, świadomie wybierając życie samotne i samodzielne, podejmując równe z mężczyznami obowiązki obywatelskie. W sferze działań publicznych i bez manifestacji feministycznych skutecznie realizowały swoje prawa do rozwoju intelektualnego i do miłości pojmowanej tradycyjnie, romantycznie. Ich osobiste kontakty były raczej rzadkie.
Moraczewska pozostawiła po sobie liczne artykuły w prasie poznańskiej i warszawskiej oraz niewielki zbiór listów. Jej Dziennik obejmujący zapiski z lat 1836–1842 oraz 1855–1863 został wydany drukiem (jako książka) przez kuzynkę w 1911 r., wcześniej ukazywał się w „Przeglądzie Wielkopolskim”.
Do opublikowanych powieści i „dziełek popularnych” należą: Dwóch rodzonych braci: powieść, cz. I i II; Co się działo w Polsce od samego początku aż do pierwszego rozbioru kraju; Co się stało w Polsce od pierwszego jej rozbioru, aż do końca wojen za cesarza Napoleona; Taka była wola Boża; Dwa pogrzeby; Kilka wypadków z młodości jenerała Madalińskiego; Ojciec Cyryl profesem, Stanisław Strawiński. Konfederat Barski; Dwa obrazki z życia tułacza; Chwila widzenia. Wszystkie one sygnowane są inicjałami B.F. Nie są to utwory wysokoartystyczne, pisane językiem prostym, zrozumiałym, stylem popularyzującym. Tematyka ich nie jest wyszukana i mało atrakcyjna. Opowiadają smutne i trudne historie miłosne różnych ludzi oraz prezentują dzieje rodów, mieszkańców dworków, wsi, klasztorów.
Literackie utwory Bibianny Moraczewskiej o tematyce patriotyczno-religijnej z wątkiem miłosnym przynależą do grupy tekstów popularnych, adresowanych do wszystkich zainteresowanych problematyką kobiecą i losami ojczyzny. Nieskomplikowane schematy kompozycyjne (fabularne) nie wymagały bowiem wnikliwych zabiegów interpretacyjnych, odsłaniających ukryte sensy. Autorka znała prawdę i chciała ją przekazać czytelnikowi, zamierzała się nią podzielić. Pokazywała bohaterów narodowych i silne, samodzielne i zaradne kobiety. Zasadą konstytutywną tekstów była ścisła determinacja treści: bohaterowie przeciętni, środowiska typowe, akcja – w realiach dostępnych odbiorcy i w czasie mu współczesnym. Poetyka i prosta forma opowiadań o niewyszukanym kunszcie artystycznym nastawione zostały na zaspokojenie fundamentalnych potrzeb odbiorców, skierowanie ich uwagi na właściwe, godne życie, nauczanie i prostotę, w tym także religijne, na zaspokojenie potrzeb społecznych i psychicznych. To utwory o charakterze edukacyjnym, wychowawczym, zapewniające zrozumienie oraz łatwe w komunikacji z czytelnikiem. Pisarstwo Bibianny Moraczewskiej nie poddaje się kryteriom estetycznym wykształconym w literaturze wysokiej.
Zmarła 6 października 1887 w Poznaniu. Pochowana została na Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan.

TWÓRCZOŚĆ

Anna Jakwiczówna, „Dziennik Domowy”, 1842, T. 3, nr 1, s. 1-5; nr 2, s. 13-16; nr 3, s. 21-25; nr 4, s. 29-32; nr 5, s. 37-39.
Chwila widzenia, „Dziennik Domowy”, 1847, T. 8, nr 5, s. 34-36.
Co się działo w Polsce od samego początku aż do pierwszego rozbioru kraju, Poznań, N. Kamieński, 1852.
Co się stało w Polsce od pierwszego jéj rozbioru, aż do końca wojen za cesarza Napoleona, Poznań, N. Kamieński, 1850. 
Dawna Fara poznańska, [W:] Okrężne : jednodniówka na rzecz Towarzystwa Czytelni Ludowych w Poznaniu, Poznań, nakł. i drukiem J. I. Kraszewskiego, 1885, s. 35.
Dwa obrazki z życia tułacza, „Dziennik Domowy”, 1946, T. 7, nr 5, s. 34-36; nr 6, s. 42-45.
Dwóch rodzonych braci : powieść. Cz. 1, Poznań, N. Kamieński, 1859.
Dwóch rodzonych braci : powieść. Cz. 2, Poznań, K. Kamieński i Spółka, 1859.
Dziennik Bibianny Moraczewskiej, wyd. z oryginału przez wnuczkę Dobrzyńską-Rybicką, Poznań, Fr. Chocieszyński, 1911.
Kilka słów o obecnym położeniu kobiet i Towarzystwie Pomocy Naukowej dla Dziewcząt Polskich w Poznaniu, „Dziennik Mód”, 1873, nr 10.
Kilka wypadków z młodości jenerała Madalińskiego, „Dziennik Domowy”, 1841, T. 2, nr 5, s. 37-40; nr 6, s. 45-48.
Któż z nas bez żalu pomysleć może... [Inc.], [W:] Ziarno : wydawnictwo zbiorowe dla głodnych, Warszawa, Drukiem S. Lewentala, Jana Noskowskiego, S. Orgelbranda Synów i Józefa Ungra, 1880, s. 26.
O wpływie kobiet na utwory i losy Byrona. Według listów i pamiętników tego poety, zebranych i dopełnionych przez Tomasz Moora, „Ruch literacki”, 1878, nr 1, s. 3-4; nr 2, s. 19-21; nr 3, s. 36-37; nr 4, s. 52; nr 5, s. 68-69; nr 6, s. 84-85; nr 7, s. 101-102; nr 8, s. 117-118; nr 9, s. 133-134; nr 10, s. 148-149; nr 11, s. 165-166; nr 12, s. 180-181; nr 13, s. 196-197; nr 14, s. 211-212; nr 15, s. 228-229; nr 16, s. 244-245; nr 17, s. 260-261; nr 18, s. 276-277; nr 19, s. 292-293; nr 20, s. 307-308.
Ojciec Cyryl profesem. Powiastka osnuta na tle prawdziwego zdarzenia, „Dziennik Domowy”, 1843, T. 4, nr 6, s. 42-45; nr 7, s. 50-53; nr 8, s. 58-61; nr 9, s. 66-69; nr 10, s. 74-77; nr 11, s. 81-86; nr 12, s. 89-94.
Ojciec Cyryl profesem. Powiastka osnuta na tle prawdziwego zdarzenia, [W:] Pięć powieści, Poznań, N. Kamieński i Spółka, 1844, s. 57-141.
Pierwsza emancypacja w Rosji, „Wieniec”, 1862, nr 22, s. 1-4.
Ryszard Berwiński - poeta wielkopolanin, „Wieniec”, 1862, nr 10, s. 2-4.
Serb Śpiewak, „Dziennik Domowy”, 1842, T. 3, nr 16, s. 130-132; nr 17, s. 137-140; nr 18, s. 145-149; nr 19, s. 153-156; nr 20, s. 161-165.
Stanisław Strawiński, komendant barski, „Dziennik Domowy”, 1844, T. 5, nr 8, s. 58-61; nr 9, s. 66-68; nr 10, s. 74-77; nr 11, s. 82-85; nr 12, s. 90-93.
Towarzystwo Pomocy Naukowej dla Dziewcząt w X. Poznańskim, „Ognisko Domowe” , 1876, nr 27.

BIBLIOGRAFIA

Albrecht-Szymanowska W., Morczewska Bibianna 1811-1887, [W:] Dawni pisarze polscy : od początków piśmiennictwa do Młodej Polski : przewodnik biograficzny i bibliograficzny, T. 3, Mia-R, red. R. Loth, Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2003, s. 73-74.
Albrecht-Szymanowska W., Bibianna Moraczewska, [W:] Wielkopolski słownik biograficzny, Wyd. 2, Warszawa, Poznań, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983.
Baszko A., Działalność Bibianny Moraczewskiej w ruchu konspiracyjno-narodowym na terenie Wielkiego Księstwa Poznańskiego, „Poznański Rocznik Archiwalno-Historyczny” 2003/2004, 10/11, s. 111-135.
Berkan-Jabłońska M., O rękopiśmiennym spisie literatek autorstwa Adama Bartoszewicza z połowy XIX wieku, "Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica", 2023, T. 67, nr 2, s. 21–47. DOI: 10.18778/1505-9057.67.02
Bibianna Moraczewska, „Kłosy” 1887, nr 1165, s. 268-269.
Borkowska G., Alienated women : a study on Polish women's fiction, 1845-1918, Budapest, Central European University Press, 2001.
Borkowska G., Czermińska M., Phillips U., Pisarki polskie od średniowiecza do współczesności: przewodnik, Gdańsk, Słowo Obraz Terytoria, 2000.
Caban W., Kobiety i powstanie styczniowe, [W:] Kobiety i świat polityki. Polska na tle porównawczym w XIX i w początkach XX wieku, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa, Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego, "DiG" 1994.
Chmielowski P., Zarys literatury polskiéj z ostatnich lat dwudziestu, Wyd. 2, popr. i znacznie powiekszone, Warszawa, nakł. Księgarni A. W. Gruszeckiego, 1886, s. 118.
Data J., Z dziejów wielkopolskiej prozy tendencyjnej : "Dwaj rodzeni bracia" Bibianny Moraczewskiej, "Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Gdańskiego", 1976, nr 5. S. 44-51.
Entuzyastki (od r. 1838 do 1850), [W:] Chmielowski P., Autorki polskie wieku XIX : studyum literacko-obyczajowe. Ser. 1, Warszawa, Spółka Nakładowa Warszawska, [1885], s. 226-272. 
Gawalewicz M. Nasze autorki, „Tygodnik Powszechny”, 1884, nr 20, s. 306-317, [313]; nr 21, s. 327-330.
Hahn W., Bibianna Moraczewska, „Dziennik Poznański”, 1921, nr 101.
Hahn W., Bibjanna Moraczewska w świetle swego dziennika, „Gazeta Lwowska”, 1921, nr 113, s. 2; nr 114, s. 2. 
Hoszowska M., Dziewiętnastowieczne polskie podręczniki historii a narracje o kobietach, [W:] Kobieta w Galicji : nowoczesność i tradycja, Rzeszów, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016, s. 455-471.
Kirschke P., Kobiety na pomniki : subiektywny przewodnik śladami kobiet po Wielkopolsce, Poznań, Wydawnictwo Miejskie Posnania, [2022].
Kirschke P., Wielkopolanki niepokorne - rzecz o silnych kobietach, „Głos Wielkopolski”, 2020, nr 55, s. 12-14.
Korbut G., Literatura polska od początków do wojny światowej : książka podręczna informacyjna dla studjujących naukowo dzieje rozwoju piśmiennictwa polskiego. T. 3, Od roku 1820 do roku 1863, Wyd. 2 powiększ., Warszawa, skł. gł. w Kasie im. Mianowskiego, 1930, s. 270.
Krzywobłocka B., Wielkopolskie damy, Poznań, Krajowa Agencja Wydawnicza, 1986.
Lajborek A., Rezler M., Znane Wielkopolanki, Poznań, Wydawnictwo Halszka, 2004, s. 44-48.
Machczyńska A., Kobieta polska. Szkic historyczny skreślony na wystawę w Pradze r. 1912, Lwów, nakł. Komitetu Lwowskiego Wystawy Praskiej, 1912.
Moraczewska Bibianna (1811-1897), [W:] Bibliografia literatury polskiej Nowy Korbut T. 8, Romantyzm: hasła osobowe K-O, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1973, s. 711-722.
Münnich A., Bibianna Moraczewska, „Dziennik Poznański”, 1934, nr 274.
Muszyńska-Hoffmanowa H., Panna Bibcia nam opowie., „Zwierciadło Polski i Świata”, 1947, nr 15, s. 4.
Nawrocki, W., Antyromantyczna socjalizacja wielkopolskiego ziemianina: Paulina Wilkońska i Bibianna Moraczewska, [W:] Z badań nad historią, oświatą i kulturą. Studia ofiarowane Ryszardowi Wołoszyńskiemu, red. J. Kukulski, Piotrków Trybunalski, Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie przy Filii Akademii Świętokrzyskiej, 2001, s. 357-368.
Nietyksza M., Tradycyjne i nowe formy aktywności publicznej kobiet w warunkach zaborów, [W:] Kobiety i świat polityki. Polska na tle porównawczym w XIX i w początkach XX wieku, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa, Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego, "DiG" 1994.
Nowicka E., Bibianna Moraczewska : portret (niepełny) poznańskiej konspiratorki, "Kronika Miasta Poznania", 2008, nr 1, s. 231-239.
Pekaniec A., Czy w tej autobiografii jest kobieta? : kobieca literatura dokumentu osobistego od początku XIX wieku do wybuchu II wojny światowej, Kraków, Księgarnia Akademicka, 2013.
Pigoń S., „Z podróży po burzy”, „Zeszyty Wrocławskie”, 1951, nr 1, s. 53-65.
Przerowa S., Literatura poznańska w pierwszej połowie bieżącego stulecia, (Dokończenie), „Przegląd Polski”, 1879/1880, T. 4, s. 325-361. 
Rudnicka J., Z papierów Bibianny Moraczewskiej, „Pamiętnik Literacki”, 1961, nr 3-4, s. 187-197.
Skimborowicz H., Gabryella i Entuzyastki, „Bluszcz”, 1880, nr 10-16; nr 18-19; nr 21; nr 27-30; nr 32.
Ś. p. Bibianna Moraczewska, „Ateneum” : pismo naukowe i literackie, 1887, T. 4, z. 1-2, s. 383-384.
Ś. p. Bibianna Moraczewska, „Biesiada Literacka”, 1887, nr 43, s. 282.
Ś. p. Bibianna Moraczewska, „Wielkopolanin”, 1887, nr 230.
Walęciuk-Dejneka B., Kobiece pisanie - trzy portrety : szkice o mniej znanej (nieznanej) literaturze kobiet przełomu XIX i XX wieku. Cz. 1., Siedlce, Wydawnictwo UwS, 2025. DOI: 10.34739/68355.51.2 
Walęciuk-Dejneka B., Portret Bibianny Moraczewskiej - literatki nieznanej = Bibianna Moraczewska's portrait - an unknown writer, „"Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych”, 2018, [nr] 2, s. 65-78.
Wielkopolski alfabet pisarek, red. E. Kraskowska, L. Marzec,Poznań, Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury, 2012.
Woźniakiewicz-Dziadosz M., Dzieje przyjaźni entuzjastek w świetle listów Narcyzy Żmichowskiej, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio FF, Philologiae”, 2002/2003, Vol. 20/21, s. 375-386.
Woźniczka-Paruzel B., "Dzieje ojczyste dla ludu" doby romantyzmu, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1990. 
Wyder G., „Komitet Niewiast Wielkopolskich – kobiecy sanitariat w walce o niepodległość Polski w powstaniu styczniowym”, [W:] Postawy i aktywność kobiet w czasie powstania styczniowego 1863–1864 (na tle polskich konspiracji i działalności powstańczej doby zaborowej), red. T. Kulak, J. Dufrat, M. Piotrowska‑Marchewa, Wrocław, Chromcon, 2013, s. 87–107.
Wyder G., Wielkopolskie „entuzjastki” – Bibianna Moraczewska i Emilia Sczaniecka. Życie złożone w służbie Ojczyzny – świadomy wybór czy zrządzenie losu? „Studia Historica Gedanensia”, 2023, T. 14, s. 196-204. DOI: 10.4467/23916001HG.23.012.18813
Zieliński A., Moraczewska Bibianna (1811-1887), [W:] Polski słownik biograficzny, T. 21, Kraków, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 976, s. 676-677.
Żmichowska N., Pisma Narcyzy Żmichowskiej (Gabryelli) z życiorysem autorki skreślonym przez Piotra Chmielowskiego, T. 1, Warszawa, nakł. Michała Glücksberga, 1885.
Źródła historyczne do poznania życia i działalności Bibianny Moraczewskiej [1811-1887], [W:] Badania nad źródłami do historii XIX i XX wieku : studia i interpretacje, red. A. Rajewski, J. Józefiak, Poznań, Instytut Historii UAM, 2014, s. 37-42.                                                                                                                                                           

Autorka biogramu: Beata Walęciuk-Dejneka
Utwór udostępniony na licencji Creative Commons BY-NC Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne 4.0. Tekst licencji

	Data urodzenia				1878-04-15
	Miejsce urodzenia				Wola Pękoszowska
	Data śmierci				1974-06-13
	Miejsce śmierci				Kraków
	Pseudonimy i kryptonimy
	Powiązania				ID: cz.I031961
	VIAF ID				171348496
Domena publiczna: Z: Tygodnik Kobiety,1936, nr 23, s. 11.	Wariant nazwiska				Górska, Maria Pia

Urodziła się w 1878 w Woli Pękoszewskiej. Była córką Jana Górskiego i Marii z Łubieńskich, zamożnych ziemian z Mazowsza. Jak podają źródła imię nadano artystce na cześć papieża Piusa IX, który zmarł tuż przed jej narodzinami. Nauki w dzieciństwie pobierała od prywatnych nauczycieli w domu rodzinnym, który stanowił ośrodek życia kulturalnego oddziałujący na bliższą i dalszą okolicę. Do dworu w Woli Pękoszewskiej przyjeżdżało wielu artystów, naukowców i literatów z Krakowa, Warszawy i innych polskich miast.
W wieku 13 lat Pia rozpoczęła naukę profesjonalnego malarstwa. Pierwszym korepetytorem sztuki w roku 1891 został Eligiusz Niewiadomski. Rok później, po długich konsultacjach rodzicielskich, wybrano młodego pejzażystę Józefa Rapackiego. Wśród jej nauczycieli znaleźli się również Józef Mehoffer czy Józef Chełmoński, który kupił posiadłość Kuklówka, niedaleko dworu Górskich.
W 1894 roku 16-letnia Pia została zaproszona do dworku artysty. Początkowo jej pasją były plenery i pejzaże. W lata 1895-1897 rozwijała się artystycznie pod wielkim wpływem na jej malarstwo Chełmońskiego. Ponadto zajmowała się wiejską ochronką oraz prowadziła ożywione życie towarzyskie. Pod opieką matki wyjeżdżała i uczestniczyła w warszawskich i krakowskich salonach, wiele miesięcy zajmowały jej zagraniczne podróże, odbywane również w celach leczniczych. Około 1907 zamieszkała z matką w Warszawie przy ul. Foksal. Ukończyła kurs dla ochroniarek Stefanii Marciszewskiej. Współorganizowała Ochronę Towarzystwa Przytulisk Niedoli Dziecięcej w Pałacu Karasia na Krakowskim Przedmieściu, w niej podjęła też stałą pracę. Jednocześnie od 1908 roku wraz z Marią Weryho-Radziwiłłowiczówną wygłaszała pogadanki religijne we wszystkich ochronkach dla dzieci. Debiutowała w 1918 roku tomem 36 pogadanek religijnych dla ochron i szkół początkowych. W latach 1914-1918 była wizytatorką miejskich przedszkoli. Specjalizowała się w nauce religii dla dzieci, dla nich też pisała książki i opowiadania.
W 1921 roku uczęszczała do Szkoły Malarskiej Konrada Krzyżanowskiego w Warszawie, a po jego śmierci, w 1922, pragnęła się dostać do powstałej właśnie Szkoły Sztuk Pięknych. Za namową kolegów – artystów, zdała egzamin wstępny z kompozycji i aktu i została wolną słuchaczką Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie uczyła się w pracowni Tadeusza Pruszkowskiego. W 1929 roku urządza pierwszą wystawę w Zachęcie, a w 1930 na zaproszenie amerykańskiego instytutu wysyła swoje 3 obrazy do Chicago, gdzie otrzymała dobre recenzje. Ulubionym tematem obrazów Pi Górskiej jest człowiek. Uprawiała malarstwo salonowe, tworzyła portrety, pejzaże i sceny religijne.
W czasie II wojny światowej warszawskie mieszkanie zostało spalone. Lata wojny spędziła w Woli Pękoszewskiej, którą wraz z rodziną swojego bratanka opuściła w styczniu 1945 roku. Mieszkała z nimi w Skierniewicach, potem w Milanówku. Utrzymywała się z haftu artystycznego. W 1947 roku przeniosła się do Krakowa. Od 1939 roku malowała już bardzo rzadko, natomiast w okresie powojennym stosunkowo dużo pisała. W 1948 roku opublikowała powieść historyczną dla młodzieży, której akcja toczy się w XIII wieku: Tarcza i kaptur. Powieść z XIII wieku. Kilka lat później wydała kolejną powieść historyczną, cofając się do czasów narodzin Jezusa Chrystusa: Miasto Dawidowe. Poza tym napisała i wydrukowała, m.in: powieść Dom pod Kapelą, Szary Brat, opowiadania o bracie Albercie oraz własne wspomnienia o osobistościach świata malarskiego i literackiego, a także kronikę własnego życia: Paleta i pióro. Nie wyszła za mąż i nie założyła rodziny. Zmarła w 1974 roku w Krakowie, pochowana została na Cmentarzu Rakowickim.

TWÓRCZOŚĆ

Biedaczyna, „Pochodnia Seraficka”, 1949, nr 1, s. 17-19.
Boża męka, „Verbum”, 1934, z. 2, s. 209-226.
Co można ofiarować Panu Jezusowi (pogadanka), „Wychowanie Przedszkolne”, 1925, nr 1.
Gwiazda trzech króli, „Wychowanie Przedszkolne”, 1931, nr 1, s. 16-17.
Dom pod Kapelą: (opowiadanie sprzed pół wieku), Warszawa, Instytut Wydawniczy "PAX" , 1958.
Historia o dwóch Józefach i o czekoladzie, „Wiadomości Literackie”, 1938, nr 2.
Klara Scifi, „Dziś i Jutro”, 1937, nr 13, s. 194-197.
Miasto Dawidowe, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1955.
Miasto Dawidowe, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1964.
O Chełmońskim : wspomnienia, Warszawa, Gebethner i Wolff, 1932.
O Chełmońskim : wspomnienia, Radziejowice, Dom Pracy Twórczej, 2014. [Reprint].
On kocha dzieci, il. A. Święcicka, Warszawa, Wydawnictwo S. Arcta, 1948.
Paleta i pióro : (wspomnienia), Kraków, Wydawnictwo Literackie, 1956.
Paleta i pióro, Kraków, Wydawnictwo Literackie, 1960.
Piosenka o zbożu, „Wychowanie Przedszkolne”, 1932, nr 4, s. 121.
Programy pogadanek stosowanych w Ochronach Kuratoryum Obywat. Rodzin Rezerwistów z dziećmi od lat 5-ciu do 8-miu / religijne oprac. P. Górska, etyczne oprac. C. Niewiadomska, z nauki o rzeczach oprac. M. Weryho-Radziwiłłowiczowa, Warszawa, Kuratoryum Obywat. Rodzin Rezerwistów, 1915.
Przebrany malarz, „Nasza Myśl”, 1933, nr 4, s. 4. [w: dodatku do nr 4 „Naszej Myśli” - Brat Albert]. 
Przyjaciel Chełmońskiego: Brał Albert. (Fragmenty z książki Pii Górskiej: „ O Chełmońskim"), „Głos Brata Alberta”, 1937, nr 1, s. 14-16.
Przyszedł do swoich, Poznań, Księgarnia św. Wojciecha, 1974.
Sługi boże : powiadania i legendy z życia świętych, Warszawa, Gebethner i Wolff; New York, The Polish Book Importing, 1919.
Sługi Boże : opowiadania i legendy z życia świętych, Warszawa, nakł. Gebethnera i Wolffa; New York, The Polish Book Importing, [1921].
Sługi Boże : opowiadania i legendy z życia świętych, Wyd. 2., il. W. Bartoszewicz, Kielce, "Jedność" 1948.
Spotkanie, „Dziś i Jutro”,1925, nr 2, s. 51-54.
Szary brat : opowiadania na tle życia Brata Alberta, Warszawa, Verbum, 1936.
Szary brat : opowiadania na tle życia Brata Alberta, Poznań, Księgarnia Św. Wojciecha, 1974.
Szary brat : opowiadania na tle życia Brata Alberta, Wyd. 2., Poznań, Księgarnia Św. Wojciecha, 1976.
Tarcza i kaptur : [powieść z XIII wieku], [z ośmiu drzeworytami E. Kluczyńskiego], Poznań, Księgarnia Św. Wojciecha, 1948.
Tarcza i kaptur : [powieść z XIII wieku], [z ośmiu drzeworytami Edwarda Kluczyńskiego], Paryż; Monachium, Wydaw. Św. Antoniego "Polska Wierna"- „Słowo Katolickie", 1956.
36 pogadanek religijnych dla ochron i szkół początkowych, Warszawa, Gebethner i Wolff, 1917.
36 pogadanek religijnych dla ochron i szkół początkowych, Wyd. 2., Warszawa, Gebethner i Wolff, 1920.
36 pogadanek religijnych dla ochron i szkół początkowych, Warszawa, Wydawnictwo M. Arcta, 1918.
36 pogadanek religijnych dla ochron i szkół początkowych, Wyd. 3., Lemförde Centrala Szkolnictwa Polskiego w Niemczech, [1946].
W Monte Casale, „Dziś i Jutro”, 1937, nr 12, s. 180-183.
W naszych kościołach : pogadanki i obrazki liturgiczne, oprac. P. Górska, przedm. J. Woroniecki, Warszawa, nakł. Gebethnera i Wolffa, 1921.
W naszych kościołach : pogadanki i obrazki liturgiczne, oprac. Pia Górska ; z przedm. J. Woronieckiego. Warszawa, Gebethner i Wolff, [1923].
Wspomnienia o Chełmońskim, „Kobieta Współczesna” 1930, nr 38, s.7-8, ; nr 40, s. 6-8.
Ze wspomnień, o Józefie Cliełmońskim [W:] Wydawnictwo Literackie Oddziału Opieki nad Żołnierzem Dowództwa I Korpusu ; nr 28, [Szkocja] 1945.[współwyd. J. Parandowski, Karol Miarka].

Wydane zagranicą

Górska, P. Kada zydi siela : legendos ir apysakos iš Šv. Pranciškaus gyvenimo, Kaunas, Šv. Jėzaus Širdies Seserų leidinys, 1935.

BIBLIOGRAFIA

Alberti K., Malarstwo Pii Górskiej, „Świat Kobiecy”, 1930, nr 20, s. 452-53.
Andrzejewski J., Z nowej beletrystyki, „Prosto z Mostu”, 1937, nr 20, s. 4.
Bednarek A., Górska Pia, [W:] Encyklopedia katolicka. T. 5, Fabbri – Górzyński, pod red. L. Bieńkowskiego [i inni], Lublin, TNKUL, 1989, s. 1386.
Bołdyrew A., Górska Pia (1878–1974) , [W:] Działaczki i działacze oświatowi w Królestwie Polskim u progu niepodległości. Słownik biograficzny, T. 1: A-K, red. nauk. A. Bołdyrew, A. Wałęga, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2023, s. 273-274. DOI: 10.18778/8331-334-4
Czapski J., Pluszowy album, „Kultura”,1956, nr 7/8, s. 203-206.
[Dorosz B.], Górska Pia 1878-1974, [W:] Współcześni polscy pisarze i badacze literatury : słownik biobibliograficzny. T. 3, G-J, red. J. Czachowska, A. Szałagan, Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1994, s. 124-125.
Dorosz B., Górska Pia 1878-1974, [online], Polscy pisarze i badacze przełomu XX i XXI wieku, Dostępny w internecie: https://pisarzeibadacze.ibl.edu.pl/record_view/1319
Górska Pia, [W:] Czy wiesz kto to jest ?, red. S. Łoza, Warszawa, Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 92.
Grodecka A., Wiersze znad palety : twórczość poetycka artystów polskich XIX i XX wieku, Gdańsk, Słowo/Obraz Terytoria, 2020, s.130-132.
J. W., Studia portretowe Marii Pii Górskiej, „Tygodnik Ilustrowany” , 1910, nr 19, s. 375-376.
Jeszcze ze wspomnień o Chełmońskim, [W:] Józefowi Chełmońskiemu w hołdzie Ziemia Łowicka, red. J. Wegner, Łowicz, 1934.
Koller J., Malarka o malarzu, „Dziennik Poznański”, 1931, nr 253, s. 6.
Kołoniecki R.[Z. P.], Niepowodzenia Powodzenia, „Pion”, 1938, nr 28, s. 6.
Kostrzewska E., Ziemianka przy sztalugach : Pia Górska (1878-1974) u początku drogi do kariery artystki, [W:] Między architekturą nowoczesną a tradycyjną [...] między konstrukcją a formą : prace naukowe dedykowane Profesorowi Krzysztofowi Stefańskiemu. red. P. Gryglewski, T. Bernatowicz, D. Rutkowska-Siuda, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 452-465.
Kozarynowa Z., Gdzie te czasy Pii Górskiej, „Wiadomości”, 1957, nr 3, s. 3.
Krytyka artystyczna kobiet : sztuka w perspektywie kobiecego doświadczenia XIX-XXI wieku, red. naukowa B. Łazarz, J. M. Sosnowska, Warszawa, Instytut Sztuki PAN, 2019.
Krzywicka I., Wspomienia o Chełmońskim, „Kultura”, 1932, nr 6 (11), s. 2.
Kufer Kasyldy czyli Wspomnienia z lat dziewczęcych, Wyd. 2., wyboru pamiętników XVIII-XIX w. dokonały D.Stępniewska i B. Walczyna, Warszawa, „Nasza Księgarnia”, 1983, s. 497-510.
Münnich A., Biedaczyna z Krakowa, "Dziennik Poznański", 1937, nr 24.
Okołów-Podhorska S., Narodziny świętości, „Bluszcz”, 1937, nr 14.
Okołów-Podhorska S., Obrazy Pii Górskiej, „Bluszcz”, 1932, nr 10, s. 11.
Okońska A., Żywoty pań malujących, Warszawa, „Nasza Księgarnia”, 1981, s. 151-184.
Pekaniec A., Czy w tej autobiografii jest kobieta? : kobieca literatura dokumentu osobistego od początku XIX wieku do wybuchu II wojny światowej, Kraków, Księgarnia Akademicka, 2013.
Pekaniec A., Lektury w kobiecej literaturze dokumentu osobistego po 1864 roku : co czytały autorki?, [W:] Czytanie : kobieta, biblioteka, lektura, red. A. Zawiszewska i A. Galant, Szczecin : Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2015, s. 157-172.
Pekaniec A., Nie tyko dzienniki : oryginalne warianty kobiecej literatury dokumentu osobistego (na wybranych przykładach). „Ruch Literacki”, 2012, Vol. 53, no. 4-5, s. 451–463.
Płaszczewska O., Gabinety, pracownie, mieszkania pisarzy i artystów w literaturze XIX-XX wieku, Kraków, Wydawnictwo AVALON, 2021.
Problematyka religijna w literaturze Pozytywizmu i Młodej Polski : świadectwa poszukiwań, red. S. Fity, Lublin, TN KUL, 1993.
Radkowska J., Pia Górska, Tygodnik Kobiety 1936, nr 23, S. 10-12.
Religijne aspekty literatury polskiej XX wieku, red. M. Jasińska-Wojtkowska, J. Święch, Lublin, TN KUL, 1997.
Samotyhowa N., Wystawa w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych : Pia Górska, „Kobieta Współczesna”, 1928, nr 6, s. 14.
Sieradzka A. Malarstwo religijne Pii Górskiej, „Sacrum et Decorum”, 2013, nr 6, s. 33-42.
Starowieyska-Morstinowa, Z., Dookoła zagadnień religijnych, „Podbipięta”, 1937, nr 5, s. 2.
Urbanowski M., Górska Pia (1878-1974), [W:] Encyklopedia literatury polskiej, red. E. Zarych, Kraków, Wydawnictwo Zielona Sowa, 2005, s. 221.
Urbanowski M., Górska Pia (1878-1974), [W:] Słownik pisarzy polskich, red. E. Zarych. Kraków: Krakowskie Wydawnictwo Naukowe, 2008, s. 149.
Kunowska-Porębna M., Pia Górska. [W:] Verbum (1934-1939) : pismo i środowisko T. 1 Materiały do monografii, oprac. M. Błońska, M. Kunowska-Porębna, S. Sawicki, Lublin, Towarzystwo Naukowe KUL, 1976, s. 332-334.
Walęciuk-Dejneka B., Portrety... – sylwetki artystów we wspomnieniach Pii Górskiej, [W:] Mistrz - mentor - wychowawca : z problematyki twórczego wychowania i edukacji, red. J. Posłuszna i M. Prejsnar-Wąsacz, Kraków, Wydawnictwo Aureus, 2015, s. 79-88.
Wielki konkurs jubileuszowy Ilustrowanego Kuriera Codziennego [...] : uzasadnienia decyzji jury w odniesieniu do powieści wyróżnionych, "Ilustrowany Kurier Codzienny", 1936, nr 153, s. 7.
Wojda D., Górska Pia (1878-1974), [W:] Wielki leksykon pisarzy polskich T. 4 Fer-Hof, red., J. Pieszczachowicz, Kraków, Fogra Oficyna Wydawnicza, 2007, s. 151-153.

Autorka biogramu: Beata Walęciuk-Dejneka
Utwór udostępniony na licencji Creative Commons BY-NC Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne 4.0. Tekst licencji