 |
Data urodzenia | 1883-01-16 | |||
| Miejsce urodzenia | Biała (obecnie Bielsko-Biała) | ||||
| Data śmierci | 1944-06-11 | ||||
| Miejsce śmierci | Kraków | ||||
| Pseudonimy i kryptonimy |
Cz.M.; M.C.M.;M.Cz.; M.Cz.M.; m.č.; M.Č.; M.Česky; |
||||
| Powiązania | z Rybczyńskich; 1 voto Česky; 2 voto Mączyńska; ID: psb.17480.1 |
||||
| VIAF ID | 20668493 | ||||
| Archiwum Państwowe w Warszawie |
Powieściopisarka, poetka, autorka książek dla dzieci i młodzieży, działaczka społeczna. Urodziła się 16 stycznia 1883 roku w Białej pod Bielskiem, zmarła 11 czerwca 1944 w Krakowie. Debiutowała w 1900 roku powieścią Księżycowe blaski, drukowaną w Gazecie Lwowskiej, pod pseudonimem Roland. W roku 1912 zamieszkała w Krakowie, gdzie rozwijała działalność literacką, zamieszczając wiersze, opowiadania, felietony i recenzje m.in. Kronice Powszechnej (1912-1914), Gazecie Lwowskiej (1912-1913), Gazecie Poniedziałkowej (1913-1914), Echu Artystycznym i Literackim (1913-1914), Nowej Reformie (1913-1917), Przeglądzie Powszechnym (1913-1921). W czasie I wojny światowej pracowała w krakowskim szpitalu. W 1917 roku napisała pierwszą powieść dla młodzieży Dwaj Rymszowie: powieść historyczna z XVII wieku. Po niej kolejno powstały inne.
Po śmierci pierwszego męża Českiego, wyszła ponownie za mąż za Mieczysława Mączyńskiego i zamieszkała na stałe w Żywcu. Kontynuowała twórczość literacką, publikując utwory w czasopismach: Wiek Nowy (1919-1930), Przewodnik Katolicki (1924-1930), Dzwon Niedzielny (1925-1932; 1938), Niedziela (1925-1932), Kurier Literacko-Naukowy (1929-1931). Teksty dla dzieci i młodzieży zamieszczała na łamach: Młodej Polski (1925-1929), Płomyczka (1925-1929; 1932-1934), Płomyka (1925-1933), Przyjaciela Młodzieży (1925-1930), Głosu Dziewcząt Polskich (1929-1931; 1933).
Była również autorką słów wielu pieśni religijnych, pisanych do muzyki polskich kompozytorów, m. in: Józefa Edmunda Titza (profesora, muzyka, kompozytora, nauczyciela Karola Wojtyły): Czy znasz ten świat? Pojedzie mój węgiel, zamieszczonych w zbiorze: Cztery pieśni górnicze: op. 3 nr 19-22 na chór męski; Włodzimierza Poźniaka (muzykologa, wykładowcy Krakowskiego Konserwatorium Muzycznego, a potem Uniwersytetu Jagiellońskiego): Czy znasz ten świat: na chór męski; Ślaza L: Przychodzisz do nas, Ach, uproś nam, na chór męski, żeński, fisharmonię lub organy, w zbiorze: Deszcz róż: dwie pieśni ku czci św. Teresy od Dzieciątka Jezus; Feliksa Nowowiejskiego: Na święty bój: pieśń misyjna, Nadszedł Trzeci Maj: pieśń na dwa głosy z towarzyszeniem fortepianu, O przyczyń się: pieśń do św. Stanisława Kostki, „Błogosław Panie”: pieśń misyjna, na chór dziewczęcy lub chłopięcy a capella; czy Edmunda Maćkowiaka (chórmistrza, kompozytora, dyrygenta i pedagoga): Nadszedł Trzeci Maj: na chór mieszany a capella.
Zajmowała się także tłumaczeniem, m. in. z niemieckiego. Przełożyła: Karola du Prel’a Spirytyzm (Lwów 1923), Jerzego Rendla Siewcę: sztukę w jednym akcie na tle Ewangelii (Katowice 1935), Josefa Eckerskorna, Peron 4 a: sztuka w 4 aktach (Katowice 1936), Henryka Fritsch’a Matko dziecko twoje: myśli o wychowaniu (Katowice 1935), czy Franciszka Pocci’ego Jutrzejszy ranek: komedia w dwóch odsłonach (Katowice 1935). Pisała również dramatyczne utwory sceniczne: Czarne pisklęta: rzecz sceniczna w III odsłonach (Kraków 1928), Wieczór Grottgerowski w pięciu odsłonach: sceny dramatyczne z roku 1863 (Lwów 1914), przemówienia, wykłady i deklamacje na wieczornice narodowe i niepodległościowe. Angażowała się w pracę społeczną. Po wybuchu II wojny światowej niemieckie władze okupacyjne wysiedliły ją z Żywca.
TWÓRCZOŚĆ
Cywilny woźnica, [W:] Widziały to sępy i kruki... : wybór nowel wojennych, przedm. S. Lam, Poznań, Księg. św. Wojciecha, 1916, s. 115-130.
Czarne pisklęta. Rzecz sceniczna w 3 odsłonach, Kraków, Wydaw. Księży Jezuitów, 1928.
Czerwone róże, „Kurier Warszawski”, 1933, nr 6.
Demon życia, „Wiek Nowy (Lwów)”, 1923, nr 6484-6550.
Demon życia, Przemyśl, Wydaw. „Książek Zajmujących” Książnicy Naukowej, 1925.
Donna Liza : kartka z kroniki miasta Pizy, „Nowa Reforma (Kraków)”, 1914, nr 37; 39; 41; 43 (wyd. poranne).
Dwaj Rymszowie. Powieść historyczna z XVII wieku, [Il.] W. Gosieniecki, Poznań, Druk. i Księg. Św. Wojciecha, 1917. Wyd. 2., 1918.
Dwaj Rymszowie. Powieść historyczna z XVII wieku, Wyd 3., [II.] T. Wolniewicz, Poznań, Księg. Św. Wojciecha, [1921]
Dwaj Rymszowie. Powieść historyczna z XVII wieku, [II.] T. Wolniewicz, Wyd. 4., Poznań, Księg. Św. Wojciecha, [1925].
Dwaj Rymszowie. Powieść historyczna z XVII wieku, II. T. Wolniewicz, Wyd. 5 <tysiąc 13-15>., Poznań, Księg. Św. Wojciecha, [1925]. [1930]
Dwaj Rymszowie. Powieść historyczna z XVII wieku, II. T. Wolniewicz, Wyd. 6 <tysiąc 16-18>, Poznań, Księg. Św. Wojciecha, [1929].
Dwie powiastki, Kraków, Sekretarjat Gen. Ligi Katolickiej, 1927. [zawiera: S. Zalewski – Stary fornal, M. Czeska-Mączyńska – Nad przepaścią].
Dymy : powieść z życia ludu, „Dzwon Niedzielny (Kraków)”, 1925, nr 41-52.
Dymy : powieść z życia ludu, „Dzwon Niedzielny (Kraków)”, 1926, nr 1-24; 41-52.
Dymy. Powieść, Poznań, Księg. Św. Wojciecha, 1927.
Dyngus, „Wiek Nowy (Lwów)”,1929, nr 8333.
Dziwaczne przygody Imci Pana Jura Bendońskiego : powieść na tle XV stulecia, „Dzwon Niedzielny (Kraków)”, 1927, nr 37-52., 1928, nr 1-52.
Dziwaczne przygody imcipana Jura Bendońskiego. Powieść na tle XV stulecia, Poznań, Wielkopolska Księg. Nakładowa K. Rzepecki, 1928.
Dziwaczne przygody imcipana Jura Bendońskiego. Powieść na tle XV stulecia, Łomża, Biblioteka Dobrych Książek, 1939.
Eloe. Nowele, Kraków, J. Czernecki dawniej Księg. Spółki Wydawniczej Polskiej, 1918.
Helusia z rakowickiego młyna. Powieść dla młodzieży, II. M. Jaroszyńska, Poznań, Księg. Św. Wojciecha, [1930].
Helusia z rakowickiego młyna : powieść dla młodzieży, Kraków, Księgarnia Stefana Kamińskiego, [1947].
Hosanna, „Kronika Powszechna (Lwów)”, 1912, nr 13.
Hosanna! : (opowiadanie z czasów Chrystusa), „Dzwon Niedzielny (Kraków)”, 1930, nr 15.
Jak to aniołkowie pierzynki trzepali, "Kurier Literacko-Naukowy",1928, nr 53, s. 2.
Jako te liście…, „Kronika Powszechna (Lwów)”, 1912, nr 43-44.
Jego film, „Nowa Reforma (Kraków)”, 1913, nr 524-534.
Koszula Królowej Izabelli, „Wiek Nowy (Lwów)”, 1922, nr 6198-6201.
Legionistki, „Wiek Nowy (Lwów)”, 1924, nr 7045-7050, 7053.
Macierzyństwo i wiersze różne, Poznań, Nakł. Autorka, 1932.
Matka : szkic z roku 1914-1915, „Nowa Reforma (Kraków)”, 1917, nr 320-342.
Mściciel, „Nowa Reforma (Kraków)”, 1921, nr 213-220.
Nauczycielka, „Wiek Nowy (Lwów)”, 1925, nr 7257.
Na rozdrożu. [Powieść], Przemyśl, Wydaw. „Książek Zajmujących"Książnicy Naukowej, 1925.
Na różnych piętrach, „Wiek Nowy (Lwów)”, 1919, nr 5579.
Na różnych strunach, [Wiersze. II. na okł. Bogdan Nowakowski], Poznań, Druk. i Księg. Św. Wojciecha, 1918.
Nieznanemu żołnierzowi, Poznań, Zjednoczenie Młodzieży Polskiej, 1925.
Nieznanemu żołnierzowi, „Raptularz Kulturalny”, 2002, nr 5/6 s. 26, nr 8, s. 21.
Opłatki, „Gazeta Tygodniowa (Kielce)”, 1938, nr 52.
Opowieści Chrystusowe, [Cz. 1]: Dziecię i Mistrz, Poznań, Druk. i Księg. Św. Wojciecha, 1917. Wyd. 2. [1926]
Opowieści Chrystusowe, Cz. 2: W światło!, Poznań, Księg. Św. Wojciecha, [1920].
Opowieść o św. Kindze, Lwów, Państwowe Wydaw. Książek Szkolnych, 1933.
Otworzyło się okno na świat... : powieść współczesna, „Niedziela (Częstochowa)”, 1929, nr 28., 1930, nr 3.
Otworzyło się okno na świat!,.. [Powieść], Katowice, Księg. i Druk. Katolicka, 1932.
Pani Dziurdzikiewiczowa wygrała milion : opowieść wesoła, „Dzwon Niedzielny (Kraków)”, 1938, nr 16-38. Pani na Rozświcie : powieść, „Nowa Reforma (Kraków)”, 1923, nr 96-139.
Pamiętnik młodej matki, Warszawa, Tow. Wydawnicze „Bluszcz ", [1929].
Powrót, „Wiek Nowy (Lwów)”, 1925, nr 7353.
Powstanie styczniowe, Poznań, Zjednoczenie Młodzieży, 1925 [1926 ].
Przypowieść o głupich i mądrych pannach . Akt 1., Katowice, Księg. i Druk. Katolicka, 1935.
Rycerz chrystusowy : powieść historyczna na tle życia św. Wojciecha, Warszawa, Wydawnictwo Domu Prasy Katolickiej, 1929.
Rycerz Chrystusowy. Powieść historyczna na tle życia św. Wojciecha, Warszawa, Dom Prasy Katolickiej, 1930.
Rycerz Chrystusowy : powieść historyczna na tle życia św. Wojciecha, Wyd. 2., Poznań, Albertinum, 1947.
Sąd nad czarownicą, „Wiek Nowy (Lwów)”, 1926, nr 7653.
Sen pana Paskarskiego, „Wiek Nowy (Lwów)”, 1920, nr 5877-5879.
Sen wigilijny, „Wiek Nowy (Lwów)”, 1924, nr 7052.
Sprzed lat, „Wiek Nowy (Lwów)”, 1924, nr 6930-6935.
Szlakiem gromu. Powieść, Warszawa, Bibljoteka Domu Polskiego, [1927].
Ślązaczka : szkic z życia, „Tęcza (Poznań)”, 1930, nr 30-35.
Śmierć cudotwórcy, „Famulus (Warszawa)”, 1927, nr 16.
Św. Kazimierz królewicz. 1458 -1484, Poznań, Księg. Św. Wojciecha, 1934.
Teofila Sobieska, matka króla Jana, Lwów, Państwowe Wydaw. Książek Szkolnych, 1933.
U progu życia, „Wiek Nowy (Lwów)”, 1928, nr 8254.
U progu życia : (nowelka), „Rola (Kraków)”, 1932, nr 52.
W obronie Gdańska. Powieść z czasów wojen polsko-szwedzkich, Poznań, Księg. Św. Wojciecha, [1925 ].
W obronie Gdańska. Powieść z czasów wojen polsko-szwedzkich, Kraków, nakładem Księgarni Stefana Kamińskiego, 1945.
W obronie Gdańska. Powieść z czasów wojen polsko-szwedzkich, Kraków, nakładem Księgarni Stefana Kamińskiego, 1946 wydanie nowe.
W śmierć, „Nowa Reforma (Kraków)” , 1914, nr 120; 122.
Wędrówka dzwonów, „Wiek Nowy (Lwów)”, 1927, nr 7746.
Wieczór Grottgerowski w pięciu odsłonach. Sceny dramatyczne z r. 1863, Lwów, „Związek Teatrów i Chórów Włościańskich", 1914.
Wigilia dzwonnika, „Ilustracja Polska (Poznań)”, 1923, nr 52.
Wigilia dzwonnika, „Wiek Nowy (Lwów)”, 1923, nr 6751.
Wczoraj i dziś, „Wiek Nowy (Lwów)”, 1924, nr 6847.
Z ducha i z ziemi. [Nowele], Poznań, Druk. i Księg. Św. Wojciecha 1919 [1918 ]. Zawiera: Błazen ; Wizja ks. Skargi ; O czem dąb gwarzył ; Przebudzenie ; Zwycięstwo śmierci ; Gdy się rozpęta piekło.
Zaduszny dzień w roku 988, „Echo Literacko-Artystyczne (Warszawa)”, 1913, nr 10, s. 1181-1188.
Zaduszny dzień w roku 988, „Wiek Nowy (Lwów)”, 1929, nr 8510.
Zbrodniarz, „Nowa Reforma (Kraków)”, 1913, nr 434-440.
Zwiastowanie, „Kronika Powszechna (Lwów)”, 1913, nr 34-36.
Zmartwychwstanie, „Wiek Nowy (Lwów)”, 1922, nr 6255.
Zmartwychwstanie, „Wiek Nowy (Lwów)”, 1925, nr 7141.
Zwycięstwo śmierci, „Kronika Powszechna (Lwów)”, 1912, nr 35-36.
TŁUMACZENIA
Eckerskorn J., Peron 4a : sztuka w 4 aktach, autoryzowany przekł. M. C. Mączyńskiej, Katowice,Księg. i Druk. Katolicka, 1936.
Fritsch H., Matko dziecko twoje : myśli o wychowaniu, przekł. autoryz. M. C. M., Katowice, Księgarnia i Drukarnia Katolicka, 1935.
Pocci F., Jutrzejszy ranek : komedja w 2 odsłonach, przekł. autoryz. M.C.M., Katowice, Księg. i Druk. Katol. Spółki Akc., 1935.
Prel K., Spirytyzm, Złoczów, Zukerkandl Wilhelm, 1909?.
Rendl G., Siewca : sztuka w jednym akcie na tle Ewangelji, przekł. z niem. M. C. M., Katowice : nakładem i drukiem Księgarni i Drukarni Katolickiej, [ca 1935].
WYDANE ZAGRANICĄ
Kristův rytíř : Historický román na podkladě života sv. Vojtěcha, přeložil K. Otýpka, Brno, Občanská tiskárna, 1935.
Kristův rytíř : historický román na podkladě života sv. Vojtěcha, 2. vyd., přeložil K. Otýpka, Olomouc, Velehrad, 1939.
Kristov rytier : historický román zo života sv. Vojtecha, poslovenčil Š. Schultz, Trnava: Spolok Sv. Vojtecha, 1944, 1948.
Rymšové : Historická povídka pro mládež : Děj ze XVII. století, z doby bojů polskotatarských, přeložil K. Otýpka, Přerov, Společenské podniky, 1936.
Rymšové : historická povídka pro mládež : děj ze 17. stol., z doby bojů polskotatarských, přel. K. Otýpka, Kobeřice : Edice Salvator, [1992].
BIBLIOGRAFIA
Bednarek A., [Czeska- Mączyńska Maria], [W:] Encyklopedia katolicka. T. 3, Cenzor – Dobszewicz, red. R. Łukaszyk, L. Bieńkowski, F. Gryglewicza, Lublin, KUL, 1979, s. 844-845.
[Czeska-Mączyńska Marja], [W:] Lechicki C., Przewodnik po beletrystyce, Poznań, Naczelny Instytut Akcji Katolickiej, 1935, s. 227.
Czeska-Mączyńska z Rybczyńskich, [W:] Czy wiesz kto to jest ?, red. S. Łoza, Warszawa, Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 124-125.
Czeska Maria z Rybaczyńskich [W:] Snoch B., Górnośląski Leksykon Biograficzny, Katowice: Muzeum Śląskie, 2004, s. 62.
Ćwikliński K., Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, T. 1, Warszawa, Państ. Wydaw. Naukowe 2000, s.106.
[Głębicka E.], Czeska-Mączyńska Maria 1883-1944, [W:] Współcześni polscy pisarze i badacze literatury : słownik biobibliograficzny. T. 2, C - F , red. J. Czachowska, A. Szałagan, Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1994, s. 112-114.
Głębicka E., Czeska- Mączyńska Maria 1883-1944, [online], Polscy pisarze i badacze przełomu XX i XXI wieku, Dostępny w internecie:
https://pisarzeibadacze.ibl.edu.pl/record_view/1760
Maj E. Jaka jest kobieta współczesna i jaką się stanie w przyszłości? Ciągłość i zmiana: opinie, diagnozy i antycypacje w prasie dla kobiet w Polsce międzywojennej, „Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych”, 2022, nr 1(12), s. 79-102. DOI: 10.15290/cnisk.2022.01.12.04
Maj E. Katolicka, katolicko-narodowa i narodowa prasa dla kobiet w Polsce międzywojennej: cechy czasopiśmiennictwa światopoglądowego. „Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych”, 2021, nr 1(10), s. 71-96. DOI: 10.15290/cnisk.2021.01.10.04
Maj E. Obraz społecznych ruchów kobiet na łamach prasy dla katoliczek w Polsce międzywojennej. „Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych”, 2021, nr 2(11), s. 37-72. DOI: 10.15290/cnisk.2021.02.11.03
Morcinek G., Maria Czeska Mączyńska, „Tygodnik Powszechny”, 1947, nr 47,s. 3-4.
Munk B., Motyw Judasza w literaturze polskiej przełomu XIX i XX wieku, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. 73, Studia Historicolitteraria”, 2010, nr 10, s. [110]-131.
Pigoń A., Góralki, taterniczki, turystki : kobiety w literaturze o Tatrach do 1939 roku, Kraków, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2022.
Słownik współczesnych pisarzy polskich, T. 1, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1963, s. 394-396.
Stulecie Poetek Polskich. Przekroje - Tematy - Interpretacje. Kraków, Universitas, 2020.
Wykaz nr 3 (książek dla dzieci), [poz.] 77. Czeska-Mączyńska M. Wszystkie utwory, [W:] Cenzura PRL : wykaz książek podlegających niezwłocznemu wycofaniu : 1 X 1951 r. : tylko do użytku służbowego : No 00305, posł. Zbigniew Żmigrodzki. Wrocław, “Nortom,” 2002, s. 60.
Zawiszewska A., Literatura kobiet w latach 1918-1939 z perspektywy feministycznej. Rekonesans. „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne”, 2007, nr (1), s. 173–192. DOI:10.14746/ssp.2006.1.11
Zawiszewska A., Między Młodą Polską, Skamandrem i Awangardą : kobiety piszące wiersze w dwudziestoleciu międzywojennym, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2014.
Autorka biogramu: Beata Walęciuk-Dejneka
 |
| Z: Wikimedia |
|
STRONY INTERNETOWE |
