 |
Data urodzenia | 1897-10-10 | |||
| Miejsce urodzenia | Orda |
||||
| Data śmierci | 1943-03-19 | ||||
| Miejsce smierci | Radom | ||||
| Pseudonimy i kryptonimy | F.K. |
||||
| Powiązania | |
||||
| VIAF ID | 60888821 | ||||
| Domena publiczna. Z: Wiadomości Literackie, 1925, nr 44, |
Poetka, dramatopisarka, tłumaczka, autorka wspomnień, opowiadań, reportaży oraz utworów dla dzieci, ponadto urzędniczka i sekretarz redakcji „Nauki Polskiej”. Urodziła się 10 października 1897 roku we wsi Orda w powiecie mohylowskim na Podolu, w rodzinie ziemiańskiej. Córka Józefa i Janiny z Bilińskich.
Kruszewska, trzecia z siedmiorga rodzeństwa, spędziła dzieciństwo we wsi Babczyńce (wieś była wówczas dzierżawiona przez jej ojca), nad rzeką Buszanką. Trzeba zaznaczyć, że fakt ten miał znaczący wpływ na jej późniejszą twórczość literacką. Wiejskie otoczenie stało się bowiem nie tylko scenerią, ale także źródłem inspiracji, które przeniknęło do wielu dzieł autorki. Niezwykle istotny jest również wpływ tego okresu na jej wyczucie detalu oraz umiejętność oddania atmosfery wiejskiego życia. Dzięki osobistemu doświadczeniu egzystencji na wsi Kruszewska potrafiła z wyjątkową autentycznością przedstawić realia tego świata, co czyniło jej utwory bardziej przekonującymi, a przez to bliższymi czytelnikom.
Kruszewska rozpoczęła edukację w 1907 roku. Zaczęła wówczas uczęszczać do prywatnej szkoły ogólnokształcącej Anieli Wereckiej w Warszawie. W 1916 roku, już po maturze, wyjechała do Petersburga, gdzie studiowała języki obce, a także pracowała na stanowisku tłumaczki w banku Crédit Lyonnais. Z kolei w 1918 roku, po kilkumiesięcznym pobycie w Niemirowie na Podolu, przeniosła się do Warszawy i tam podjęła studia filologii polskiej oraz angielskiej na Uniwersytecie Warszawskim.
W listopadzie 1918 roku, w okresie rozbrajania Niemców, wiele młodych osób zaangażowanych było w działania o charakterze wojskowym i medycznym, co miało istotny wpływ na ich życie osobiste oraz zawodowe. Jedną z takich osób była również Kruszewska, która w wyniku tych wydarzeń musiała przerwać swoje studia i zaangażować się w służbę sanitarną, pracując w akademickim szpitalu wojskowym. Następnie, w 1919 roku wyjechała do Krakowa, gdzie zaczęła pracować jako tłumacz i korespondent przy sztabie generała Józefa Hallera. W tym samym charakterze pracowała w Warszawie we francuskiej misji wojskowej. W 1921 roku Kruszewska wznowiła studia na Wydziale Dziennikarskim Szkoły Nauk Politycznych. Po trzech latach uzyskała dyplom, a następnie kontynuuowała przerwane wcześniej studia filologii polskiej i angielskiej. Równocześnie, w 1924 roku, rozpoczęła pracę w redakcji „Nauki Polskiej” w Kasie Mianowskiego.
Literacko zadebiutowała w 1921 roku, kiedy na łamach prestiżowego „Skamandra” ogłosiła wiersze o tematyce patriotycznej. W 1923 roku wydała swój pierwszy tom poetycki Przedwiośnie, na który krytycy zareagowali entuzjastycznie. Po nim publikowała kolejno: Stąd dotąd (1925) oraz Siano (1927). W zbiorach tych dominował swoisty witalizm, wykazujący pewną zależność od skamandrytów, jednak należy zaznaczyć, że wiersze Kruszewskiej posiadały swój własny, indywidualny wyraz, który odznaczał się prostotą. Warto mieć również na uwadze, iż w jej twórczości lirycznej równocześnie występują motywy radości i smutku, afirmacji życia oraz sprzeciwu wobec cierpień. Te przeciwstawne elementy są wyrazem bezpośrednich doświadczeń poetki. Jej wiersze ukazują złożoność ludzkiej egzystencji, gdzie pozytywne, a także negatywne aspekty życia współistnieją, tworząc głęboko emocjonalny obraz rzeczywistości. Kruszewska, poprzez swoje utwory, oddaje zarówno chwile szczęścia i spełnienia, jak i momenty bólu i rozczarowania, co odzwierciedla jej osobiste przeżycia i refleksje nad kondycją ludzką.
Kruszewska jest też autorką ekspresjonistycznego dramatu o tematyce politycznej Sen (1925), który został po raz pierwszy wystawiony w teatrze eksperymentalnym Reduta w Wilnie w 1927 roku (reżyseria: Edmund Wierciński). Wspomniany utwór sceniczny, z uwagi na swoje nowatorstwo artystyczne, wywołał niemałe wrażenie w środowisku teatralnym. Trzeba też zaznaczyć, iż wspominany utwór wyrażał niepokoje pisarki o losy współczesności. W kolejnych latach Kruszewska wydała dwa opowiadania o charakterze autobiograficznym: Błękitny ogród (1928) i Braciszek (1930). Sięgając do wspomnień z dzieciństwa, przedstawiła świat dziecka z głębokim zrozumieniem i empatią, unikając jednak nadmiernej sentymentalności. Dzieciństwo ukazane zostało z realistycznym podejściem uwzględniającym zarówno radości, jak również wyzwania związane z tym etapem życia. Dzięki temu, pisarka potrafiła oddać autentyczne emocje i doświadczenia dziecięce, jednocześnie zachowując obiektywizm oraz subtelność.
W latach 1929–1930 Kruszewska napisała dramat historyczny o Mochnackim Wiatr (drukowany we fragmentach). W 1932 roku wydała zbiór wierszy Twarzą na zachód, który zawierał pierwiastki filozoficznej refleksji. Co ciekawe, Kruszewska jest również autorką baśni wigilijnej dla młodzieży O świerczynce i o śniegowych bałwankach (1933-1934). Warto jeszcze wspomnieć o powieści dla młodzieży Bolesław Chrobry, której rękopis spłonął w czasie wojny. Podobny los spotkał również rękopis utworu scenicznego Pożar teatru. Należy zaznaczyć, że wiele z jej drobniejszych utworów znajduje się w różnych czasopismach.
W okresie okupacji hitlerowskiej Kruszewska była zaangażowana w działalność konspiracyjną, będąc aktywną uczestniczką struktur Armii Krajowej. Z tego czasu zachowało się kilka utworów, które zdają się stanowić jej artystyczną reakcję na aktualne wydarzenia oraz dramatyczne doświadczenia wojenne. Są to: Modlitwa, Parę słów, Hymn Polski Walczącej, Na śmierć floty wojennej w Tulonie. Kruszewska nie tylko dokumentowała w nich okrucieństwo i tragizm okupacyjnej rzeczywistości, ale także podejmowała próbę uchwycenia nastrojów oraz emocji związanych z losem narodu polskiego.
W 1943 roku Felicja Kruszewska, ze strachu przed aresztowaniem, została zmuszona do opuszczenia Warszawy. W traktacie podróży, podczas łapanki na stacji w Radomiu, pisarka zażyła truciznę. Zmarła tego samego dnia, 19 marca 1943 roku. Została pochowana na cmentarzu w Radomiu.
Autorka biogramu: Barbara Bandzarewicz
