 |
Data urodzenia | 1807-04-06 | |||
| Miejsce urodzenia | Warszawa | ||||
| Data śmierci | 1855-10-29 | ||||
| Miejsce śmierci | Warszawa | ||||
| Pseudonimy i kryptonimy | |||||
| Powiązania | z Chopinów ID: psb.2971.5 |
||||
| VIAF ID | 1473151778253218130006 | ||||
Kompozytorka i pisarka, córka Mikołaja Chopina oraz Justyny z Krzyżanowskich, najstarsza siostra Fryderyka. Przyszła na świat w Warszawie, przy ul. Przyrynek, bowiem rodzice Jędrzejewiczowej mieszkali wówczas z wdową po krewnym, Ignacym Kołomińskim.
Uczennica pensji dla panien prowadzonej przez Józefę Werbusz, z domu Cochet, żonę profesora szkół warszawskich, Kazimierza, bądź Bogumiłę Wiłucką. Od dzieciństwa wykazywała wiele talentów artystycznych, muzycznych oraz literackich, pobierała więc lekcje muzyki u Wojciecha Żywnego. Zżyła się z Fryderykiem, będąc zarówno powierniczką, jak i opiekunką młodszego brata. Przyszłego pianistę uczyła w młodości czytania i pisania w dwóch językach – polskim oraz francuskim – jak również gry na fortepianie. Jędrzejewiczowa towarzyszyła Fryderykowi w ostatnich godzinach życia (1849 r.). Co ciekawe, sama również komponowała, niemniej jednak większość tych utworów zaginęła.
Czynnie udzielała się w życiu kulturalnym i umysłowym Warszawy. Bywała częstym gościem zarówno podczas poniedziałkowych spotkań, organizowanych przez Ninę Łuszczewską, jak i piątkowych, goszcząc u Katarzyny Lewockiej, a także przyjaźniła się z pisarką, Eleonorą Ziemięcką. Przetłumaczyła ona, z języka włoskiego, żywot św. Weroniki. Literacka twórczość Jędrzejewiczowej powoli przeradzała się w literaturę dydaktyczną, autorka ukazywała bowiem godne naśladowania wzory życia oraz pożyteczny aspekt dobrej pracy. Wydawała wiele drobnych utworów w prasie warszawskiej. Opublikowała powieść dydaktyczną dla dzieci Ludwik i Emilka (1828) z siostrą Emilią, natomiast z Izabellą – dwutomowe dzieło Pan Wojciech, czyli wzór pracy i oszczędności (1836), adresowane do rzemieślników. Część badaczy podważa pióro Wiadomości krótkich z nauk przyrodzonych i niektóre najważniejsze wynalazki (1848), przypisując autorstwo mężowi Ludwiki, Józefowi. Józefa Kalasantego Jędrzejewicza, prawnika, poślubiła z końcem listopada 1832 r. Mieszkali oni w Warszawie, przy ul. Podwale 526, we własnym domu, zanim – ponad dekadę później – doszło do rozpadu pożycia rodzinnego. Wśród przyczyn ich zatargów wymienia się nieukrywaną niechęć Jędrzejewicza do rodziny Chopinów, a także zazdrość o Ludwikę (zarzucał małżonce stawianie spraw Chopinów ponad własnymi). Jędrzejewicz wrogo traktował żonę, rozsiewał nieżyczliwe opinie o Fryderyku, jak również cechował się brakiem serdeczności w stosunkach z teściami. Pomimo prób łagodzenia konfliktu waśń trwała do śmierci Józefa w 1853 roku. Ludwika odeszła zaledwie dwa lata później, z końcem października 1855 r., i została pochowana w grobowcu rodziny Jędrzejewiczów na Cmentarzu Powiązkowskim w Warszawie. Pozostawiła czworo dzieci: Henryka Bronisława, podpułkownika w powstaniu styczniowym, Ludwikę Magdalenę, Fryderyka Bolesława i Antoniego Żelisława.
Jędrzejewiczową, wychowywaną w duchu patriotycznym, przyjęto do kręgu „towarzyszek” Związku Patriotycznego Dobroczynności Pań Polskich – określanego również jako Komitet Pań Warszawskich) – który czynnie finansowo wspierał ofiary represji lub osoby bez środków do życia. Charytatywną działalność prowadziła również w Warszawskim Towarzystwie Dobroczynności, pełniąc funkcję „Opiekunki” w Zakładzie Sierot i Ubogich Dzieci (od 1849 r.).
TWÓRCZOŚĆ
Krótkie wiadomości z nauk przyrodzonych i niektóre ważniejsze wynalazki, Warszawa, H. Natanson, 1848.
Ludwik i Emilka : powieść moralna dla dzieci z pism Salzmana wytłumaczona i do polskich obyczaiów zastosowana, T. 1., Warszawa, Zawadzki i Węcki, 1828.
Ludwik i Emilka : powieść moralna dla dzieci z pism Salzmana wytłumaczona i do polskich obyczaiów zastosowana, T. 2., Warszawa, Zawadzki i Węcki, 1828.
Pan Wojciech czyli Wzór pracy i oszczędności, T. 1., Warszawa, J. Węcki, 1836.
Pan Wojciech czyli Wzór pracy i oszczędności, T. 2., Warszawa, J. Węcki, 1836.
Pan Wojciech : wzór pracy i oszczędności, T. 1., Wyd. 2., przejrz. i popr., Warszawa, S. Orgelbrand, 1843.
Pan Wojciech : wzór pracy i oszczędności, T. 2., Wyd. 2., przejrz. i popr., Warszawa, S. Orgelbrand, 1843.
Pan Wojciech : wzór pracy i oszczędności : dwa tomy w jednym, Wyd. 4., Warszawa, S. Orgelbrand, 1857.
Pan Wojciech : wzór pracy i oszczędności : dwa tomy w jednym, Wyd. 5., przejrz. i popr., Warszawa, S. Orgelbrand, 1864.
Podróż Józia z Warszawy do wód szlązkich przez niego samego opisana, Ed. 2., Warszawa, J. Kaczanowski, 1844.
BIBLIOGRAFIA
Belotti G., Un omaggio di Chopin alla sorella Ludwika: il „Lento con gran espressione”, „Rivista Italiana di Musicologia”, 1968, Vol. 1, nr 4, pp. 59-94.
Bichniewicz W., Moje wspomnienia z Litwy, Warszawa, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, 2022.
Chopin (nie)wysłowiony : Wokół listów Chopina... Korespondencja kompozytora jako dzieło i zadanie badawcze, red. nauk. E. Hoffmann-Piotrowska, U. Kowalczuk, K. Stępień-Kutera, Warszawa, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, 2024.
Dębowska, A. S., Nietknięte serce Fryderyka Chopina, „Gazeta Wyborcza”, 2014, nr 218, dod. Gazeta Stołeczna, s. 6-7.
Dzierzbicka A., Jędrzejewiczowa Ludwika z Chopinów, „Rocznik Chopinowski”,1978, T. 11 s. 235-236.
Dzierzbicka A., Jędrzejewiczowa Ludwika Marianna (1807-1855), [W:] Polski słownik biograficzny, T. 11, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1990, s. 235-236.
Jałochowska E., W cieniu sławy: zapomniane rodzeństwa sławnych Polaków, Warszawa, Sport i Turystyka - Muza, 2018.
Kobylańska K., „Spowiedź” Ludwiki [Jędrzejewicz], „Ruch Muzyczny”, 1968, nr 19, s. 17-19; nr 20 s. 14-15.
Kuźnik G., Zostawiła listy, by przewieźć serce, „Polska”, 2010, nr 48, dod. Magazyn, s. XI.
Lewkowicz M., Fotografie ze zbiorów Muzeum TiFC : Suplement do Katalogu, „Rocznik Chopinowski”, 1983, T. 15, s. 185-221.
Majewski J. S., Przystanek dla serca Chopina, „Gazeta Wyborcza”, 2010, nr 48, dod. Gazeta Stołeczna, s. 16.
Niewiarowska B., Ciekawostka chopinowska, „Przegląd Muzyczny” 1991, nr 2/3, s. 4.
Nowaczyk H. F., Fryderyk Chopin w Konińskiem. (4) Odległe echo żychlińskiej przygody, „Wielkopolskie Zagłębie”, 1991, nr 17, s. 7.
Nowaczyk H. F., Podróż Ludwiki Chopinówny "do wód Szlązkich" w 1826 roku, „Ruch Muzyczny”, 2000, nr 3, s. 32-35.
Ross A. Serce Chopina, „Ruch Muzyczny”, 2014, nr 3, s. 94.
Turło T. D., Ates Orga ’Chopin, His Life and Times’. Tunbridge Wells 1976 : Derek Melville ’Chopin. A Biography with a Survey of Books, Editions and Recordings. London 1977 : Ruth Jordan ’Nocturne. A Life of Chopin. London 1978, „Rocznik Chopinowski”, 1981, T. 13, s. 159-165.
Turło T. D., LinkJean-Jacques Eigeldinger ’Chopin vu par ses élèves : Textes recueillis, traduits et commentés. Nouvelle édition entièrement remaniée, „Rocznik Chopinowski”, 1981, T. 13, s. 153-158.
Wawrzykowska-Wierciochowa D., Kochanki pierwszych dni : opowieści o dziejach nieszczęśliwych miłości sławnych ludzi, Warszawa, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, 1988.
Wójcicki K. W., Cmentarz Powązkowski pod Warszawą,T. 2. Warszawa, [s.n.], 1856, s. 122-124.
Wróblewska-Straus H., Autografy Fryderyka Chopina ze zbiorów Muzeum TiFC w Warszawie : Suplement do katalogu, „Rocznik Chopinowski”, 1982, T. 14, s. 77-96.
Wróblewska-Straus H., List do Ludwiki Jędrzejowiczowej [Chaillot], 25-26 czerwca 1849. 1999, Gdańsk, Romega,1999.
Wróblewska-Straus H., Listy Jane Wilhelminy Stirling do Ludwiki Jędrzejewiczowej, „Rocznik Chopinowski”, 1980, T. 12, s. 55-193.
Zieliński A., Ludwiki Chopin podróż do wód śląskich, „Dolny Śląsk”, 2010, nr 15, s. 27-32.
Ziemięcka E., [Wspomnienie pośmiertne], „Gazeta Warszawska”, 1855, nr 291, s. 1-2.
Ludwika Jędrzejewiczowa (z d. Chopin)
Polskie kompozytorki. Kompendium informacji o komponujących polskich kobietach
Autorka biogramu: Karolina Byszewska
Utwór udostępniony na licencji Creative Commons BY-NC Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne 4.0. Tekst licencji
